Jak informowały media ogólnopolskie przygotowywany jest projekt likwidacji niepotrzebnych powiatów. Na ostatniej sesji Rady Powiatu Wieruszowskiego starosta Andrzej Szymanek potwierdził, że na zebraniu Konwentu Powiatów były wstępne rozmowy na ten temat. Czy dojdzie do kolejnej reformy administracyjnej trudno powiedzieć.
Samorządowcy choć z pewną nieśmiałością mówią, że prawdopodobnie w jeszcze w tym roku lub na przyszły zapadnie decyzja o zmniejszeniu liczby powiatów. Mówi się, że powiat ma posiadać 200-240 tys. mieszkańców. Wśród mieszkańców naszego powiatu podejmowane są już dyskusje na temat połączenia się powiatu wieruszowskiego z innym powiatem. Właśnie ale z którym? Jaka opcja byłaby najbardziej korzystna dla powiatu wieruszowskiego? Zapraszamy do dyskusji.
W związku z tym rozpoczynamy cykl wspomnień osób, które miały duży udział w tworzeniu powiatu wieruszowskiego. Jako pierwsze zamieszczamy wspomnienia obecnego radnego RPW, a ówczesnego przewodniczącego zespołu inicjatywnego „walczącego” o powiat wieruszowski, gospodarza wizyty i głównego organizatora pobytu delegacji Premiera Tomaszewskiego w Wieruszowie – Pana Piotra Morty.
Wielka batalia o powiat zakończona sukcesem
W 1998 roku zakończono prace związane z reformą administracji. Od 1 stycznia 1999 roku administracja terenowa miała charakter trójstopniowy. Obok istniejących już gmin oraz województw, których liczbę zredukowano, do życia powołano szczebel pośredni, powiaty. Staraniem mieszkańców Wieruszowa oraz wielu ludzi dobrej woli, siedzibą powiatu ziemskiego stał się również Wieruszów.
O reformie administracji zaczęto myśleć już w 1992 roku. Związane z nią prace rozpoczął ówczesny rząd Hanny Suchockiej. Dla miast takich jak Wieruszów pojawiła się szansa na podniesienie swojego statusu administracyjnego. Przemawiał za tym fakt, że przed reformą administracji z roku 1975, Wieruszów był miastem powiatowym. Rada Miejska Wieruszowa w 1993 r. podjęła uchwałę o reaktywowaniu powiatu wieruszowskiego w województwie łódzkim. W tym samym czasie rząd przedstawił opinii publicznej wstępny projekt mapy podziału kraju na powiaty. Posunięcie to wywołało falę protestów i dyskusję – co doprowadziło we wrześniu tego samego roku do ogłoszenia nowej, poprawionej mapy powiatowej. Protesty, głównie środowisk samorządowych odniosły skutek, bowiem nowa mapa dopuszczała możliwość utworzenia większej ilości powiatów, niż przewidywała to jej pierwsza wersja.
Wieruszów był powiatem już w 1816 r. w Królestwie Kongresowym. Miastem powiatowym był również w latach 1955-75. Na proponowanych mapach nowego podziału administracyjnego Wieruszów był uwzględniony przy 12, 17, 25 województwach. Przy opracowywaniu przez rząd nowej mapy administracyjnej powiatów w marcu 1998 r., Wieruszów nie znalazł się wśród miast powiatowych.
Wzbudziło to wielkie poruszenie wśród mieszkańców ziemi wieruszowskiej, i w związku z tym podjęte zostały kroki i działania, które miały przekonać ówczesny rząd do decyzji umożliwiającej utworzenie powiatu wieruszowskiego. Główną rolę w podjętych wówczas działaniach odegrali działacze związani z ugrupowaniami prawicowymi. Na prośbę wielu osób – mieszkańców Wieruszowa i gminy zorganizowałem zespół inicjatywny w którym znaleźli się: Wojciech Nowaczyk- artysta plastyk, przewodniczący lokalnego RS AWS, Norbert Junke, nauczyciel, polonista – rzecznik prasowy zespołu organizującego powiat, Mariusz Świeściak – sekretarz organizacji zakładowej NSZZ „Solidarność” Prospan w Wieruszowie, Stanisław Jerzy Barszcz – aktywny działacz „Solidarności” w Prospanie. Przewodniczenie zespołem inicjatywnym powierzono mojej osobie.
Wielokrotne wizyty w Warszawie, spotkania z osobami rządzącymi krajem: premierem Jerzym Buzkiem i wicepremierem Januszem Tomaszewskim, szefem największego klubu parlamentarnego Marianem Krzaklewskim, rzecznikiem rządu – Tomaszem Tywonkiem, posłami odgrywającymi pierwszoplanowe role w Sejmie – Kazimierzem Janikiem, Jackiem Rybickim, pozwoliły uzyskać przychylność dla lokalnej inicjatywy, której celem było zlokalizowanie Wieruszowa na nowej mapie administracyjnej wśród miast powiatowych. Uzyskując wstępne pozytywne deklaracje od najważniejszych wówczas osób w państwie postanowiliśmy zaprosić wicepremiera do Wieruszowa. Podjęliśmy ogromny wysiłek dla zorganizowania spotkania na terenie ziemi wieruszowskiej z ówczesnym wicepremierem Januszem Tomaszewskim. Cel był jeden: zaprezentowanie i wypromowanie Wieruszowa na miasto powiatowe. Doskonale wiedzieliśmy, że opracowanie nowej mapy powiatów leżało w gestii wicepremiera. Rola odpowiedzialnego za wizytę wicepremiera i jednocześnie gospodarza jego pobytu spadła na moje barki. Wizyta była udana, mieszkańcy serdecznie przyjęli wiceszefa rządu. Wieruszów i jego ówczesna gospodarcza pozycja wywarły pozytywne wrażenie na wicepremierze, co pozwalało żywić nadzieje, że Wieruszów może zostać miastem powiatowym.
Wsparcie dla niezliczonych przedsięwzięć pozwalających skutecznie dążyć do celu uzyskaliśmy od wielu ludzi dobrej woli. Wymienię tylko tych, których szczególnie zapamiętałem. Jako pierwszego przytoczę oczywiście Janusza Tomaszewskiego – wicepremiera, który podczas wizyty na ziemi wieruszowskiej powiedział: „Jeżeli chcecie Państwo być spokojni co do istnienia powiatu wieruszowskiego, to władze samorządowe powiatu oraz gminy Wieruszów niezwłocznie powinny podjąć działania w wyniku których nowo utworzony powiat dla swego istnienia spełni kryteria wymagane ustawą”. Przyjaźnie nastawiony dla naszej sprawy był również premier Jerzy Buzek. Także szczególnie oddany dla Wieruszowa był Krzysztof Kwiatkowski – sekretarz osobisty premiera Jerzego Buzka. To w Wieruszowie rozpoczęła się jego kariera polityczna podczas prawyborów. Również Marian Krzaklewski – przewodniczący Klubu Parlamentarnego AWS oraz Jan Mosiński – członek władz RS AWS.
Osoby z Wieruszowa zaangażowane w uzyskanie przez Wieruszów statusu powiatu: ks. Prałat Henryk Orszulak – dziekan Dekanatu Wieruszowskiego, Marian Kaczmarek – prezes Prospanu, Leszek Sroka – prezes HM Helvetia, Czesław Wróblewski – burmistrz Wieruszowa, Andrzej Żóraw – reprezentujący firmę „Marko” Marka Marszałkowskiego, Zbigniew Brutkowski – przedsiębiorca, Jan Maciejewski – prezes Spółdzielni Mleczarskiej w Sokolnikach, Kazimierz Kowalczyk – prezes Spółdzielni Mieszkaniowej „Bursztyn”, Grzegorz Zając, Bernard Nikodem i wiele innych osób, które tutaj nie wymieniłem – za co je przepraszam. Z zespołem współpracowała gmina Wieruszów oraz burmistrz Wieruszowa Czesław Wróblewski.
Wsparcia w działaniu udzielili również wójtowie: Stefan Pietras, Mieczysław Ciurys, Andrzej Okoń, Eugeniusz Książek, Krzysztof Rembecki i samorządy gmin, które zadeklarowały przynależność do powiatu wieruszowskiego. Sześć okolicznych gmin: Bolesławiec, Czastary, Galewice, Łubnice, Sokolniki i Wieruszów podjęło uchwałę deklarującą przynależność do powiatu wieruszowskiego. Nadto zainteresowane przyłączeniem do powiatu wieruszowskiego były gminy Lututów, Czajków, Klonowa i Kraszewice.
W wyniku utworzenia takiego powiatu z 10 gminami powstałaby jednostka administracyjna, czyniąca zadość przewidzianym wymogom obszarowym, zaludnienia oraz o bardzo intensywnym i stałym rozwoju gospodarczym. Tylko w okresie od 1990 r. do 31.12.1997 r. na terenie miasta i gminy Wieruszów powstało prawie 800 nowych podmiotów gospodarczych o różnym charakterze, co stanowi prawie 200% przyrostu. 30 największych zakładów pracy w Wieruszowie (w tym także ZPW PROSPAN) zatrudniały ponad 4000 osób. Według danych z czerwca 1997 r. średni dochód na jednego mieszkańca w kraju wynosił 187,66 zł. Natomiast w Wieruszowie wyniósł on o 21,72 zł więcej, czyli 209,38 zł.
W okresie od 1992 r. do 1997 r. prawie sześciokrotnie wzrosła wartość zrealizowanych inwestycji na terenie gminy Wieruszów, a budżet wzrósł czterokrotnie. W 1997 roku Wieruszów oraz gminy jego byłego powiatu, opierając się na dochodach własnych i budżetowych zrealizowały szereg inwestycji o znacznym zaangażowaniu finansowym. Tylko w latach 1992-1997 w Wieruszowie w ramach inwestycji komunalnych wybudowano i uruchomiono stację oczyszczania ścieków, stację uzdatniania wody wraz z systemem zasilania w wodę całej gminy Wieruszów oraz wysypisko śmieci. Skanalizowano prawie całe miasto, zgazyfikowano je, wymieniono sieć elektro-energetyczną. Osiągnięcie tak wysokich dochodów z tytułu podatku dochodowego, Wieruszów zawdzięczał głównie funkcjonowaniu takich zakładów, jak zatrudniające ponad 1000 pracowników, będące zdobywcą certyfikatu ISO 9002 – Zakłady Płyt Wiórowych PROSPAN S.A..
Dochody wypracowane na tym terenie, zgodnie z założeniami reformy, w coraz większym zakresie miały być dochodami własnymi powiatów, a tym samym miały stanowić podstawę ich finansowej samodzielności i rozwoju.
Z kolei z zapewnień Zarządu Spółki Zakładów Płyt Wiórowych PROSPAN S.A. wynikało wówczas, że jest ona żywotnie zainteresowana powstaniem powiatu wieruszowskiego. Dla dynamicznie rozwijającej się firmy, jaką był PROSPAN, bardzo istotne było posiadanie jak największej ilości atutów przyciągających kontrahentów. Niewątpliwie takim atutem było utworzenie w Wieruszowie siedziby powiatu.
ZPW PROSPAN S.A. istotnie przyczyniały się do wsparcia finansowego tutejszego rejonu poprzez podatki, w których udziały ma gmina. Ich szacunkowe wielkości wynosiły: 15 mln zł rocznie podatku dochodowego od osób prawnych, ok. 7,6 mln zł rocznie podatku od osób fizycznych, podatek od nieruchomości w granicach 1,3 mln zł w 1998 r. do 1,5 mln zł w latach następnych.
Istnienie i rozwój ZPW PROSPAN S.A. przyczyniał się również do dynamicznego rozwoju firm współpracujących i kooperujących z ZPW, firm zlokalizowanych w okolicy Wieruszowa. W ten sposób następowała sukcesywna aktywizacja obszaru tworzącego teren przyszłego powiatu.
Również dla umożliwienia dynamiczniejszego rozwoju Spółki, a tym samym tutejszego rejonu, pożądane było utworzenia powiatu wieruszowskiego. ZPW PROSPAN S.A. zadeklarowały pomoc w zakresie wyposażenia nowo tworzonych urzędów w materiały produkowane w Spółce, to jest: panele podłogowe, płyty laminowane niezbędne do wykonania mebli biurowych, jak również w miarę możliwości pomoc finansową.
Batalia o powiat z zaangażowaniem wielu ludzi i podmiotów zakończyła się sukcesem. Rada Ministrów w swoim rozporządzeniu z dnia 7 sierpnia 1998r. w sprawie utworzenia powiatów, powołała do życia w województwie łódzkim powiat wieruszowski z siedzibą w Wieruszowie. Od 1 stycznia 1999 roku Wieruszów jest miastem powiatowym i pomimo wielu różnorodnych ocen ze strony społeczeństwa jestem przekonany, że silną stroną dla Wieruszowa jest to, że został i jest powiatem. Jednocześnie była to znakomita zmiana stwarzająca miastu nowe szanse, które należy, a wręcz jest to konieczne, aby zostały wykorzystane dla dobra ziemi wieruszowskiej i jej mieszkańców.
Piotr Morta
Wieruszów, 2012
W następnym wydaniu ITP zamieścimy wspomnienia Czesława Wróblewskiego, ówczesnego Burmistrza Wieruszowa
Red.
Foto: zbiory prywatne
Wersja elektroniczna gazety
Według danych z czerwca 1997 r. średni dochód na jednego mieszkańca w kraju wynosił 187,66 zł. Natomiast w Wieruszowie wyniósł on o 21,72 zł więcej, czyli 209,38 zł. A czy zna ktoś jakie są bieżące dane średniego dochodu przypadającego na mieszkańca Wieruszowa ?
super sprawa, z zaciekawieniem przeczytam kolejne wspomnienia