Jemen – czy tylko królestwo Saby?

Jemen fot.1(1)Wracając do przeprowadzonego z Panem Piotrem K. Grądzielem wywiadu z sierpnia 2012 roku w ITP, zakończyłam wywiad z nim o podróżach po świecie i o Wieruszowie oraz jego mieszkańcach.

Liczyłam, że jest to początek naszej współpracy. Po artykułach o naszych rzekach wracamy do dalszej opowieści o mieście i poznanych  krajach. Na początek czytelnikom przybliżymy Jemen. (mapka Arabii Południowej – w starożytności -1)

AŚ. Republika Jemeńska jest mało znanym krajem. Ostatnio było o nim słychać w ubiegłym roku w związku z zamieszkami i że jest to gniazdo terrorystów Al- Kajdy. Proszę nam przybliżyć historię tego tajemniczego kraju.   

PG. Jemen położony jest w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego, nad Morzem Czerwonym, Zatoką Adeńską i Morzem Arabskim. Kraj ma bardzo bogatą historię  sięgającą Starego Testamentu o czym powiem w dalszej części wywiadu. Już starożytne źródła południową część Półwyspu Arabskiego nazywały Arabia Feliks czyli Arabia Szczęśliwa w odróżnieniu od Arabii Kamienistej – Arabii Petraea leżącej na północy i od Arabii Pustynnej – Arabii Deserta leżącej środku Półwyspu. Określenie Arabia Feliks odzwierciedla sławę, jaką kraj ten zyskał dzięki ogromnym dochodom z handlu kadzidłami i mirze. Kadzidło to jasne granulki żywicy wydzielane z drzewa o nazwie łacińskiej Boswelia sacra rosnącego dziko w specyficznym klimacie Zufaru w obecnym sułtanacie Omanu. Mirra to ciemna oleista żywica pozyskiwana z niskopiennego kolczastego drzewa Commiphora abessynica  rosnącego w  na wysokości 2000 do 3000 metrów nad Morzem Czerwonym w Jemenie i Erytrei.  Przez Arabię Feliks prowadziły wszystkie szlaki handlowa z tymi produktami do świątyń egipskich, palestyńskich i innych państw ówczesnego świata. To z tymi drogocennymi produktami związana jest historia króla Salomona i królowej królestwa Saby. Jeszcze  w II wieku p.n.e. kiedy zapotrzebowanie na te  pachnidła znacznie spadło Agatcharchides z Knidos, historyk i geograf grecki działający w Aleksandrii opisywał już jako kraj Sabejczyków jako kraj zamożniejszy od otaczających go Arabów. Historia tych terenów sięga okresu 1200 do 1000 roku p.n.e. o czym świadczą znaleziska pisma południowo arabskiego. Obok Sabajczyków istnieją sąsiednie państwa: Hadramaut, Kataban i Ma’in. Po okresie dominacji tych państw w końcu III w. n. e. doszło do zjednoczenia Arabii Południowej. Od IV wieku to okres panowania Persów, a od VII w. Arabów. Od XVI w tereny te przejmują Turcy, a od 1839r. południową część przejmują Brytyjczycy. Po I wojnie na północy powstaje Królestwo Jemenu i po wyzwoleniu od Brytyjczyków na południu w 1969r. powstaje  Ludowo-Demokratyczna Republika Jemenu. W 1972r. oba państwa podpisały akt o zjednoczeniu. Zjednoczenie obu państw nastąpiło dopiero w 1990r po wojnach domowych. Podział na odrębność obu państw widać po obecne czasy. Jemen Południowy buntuje się przeciw bardziej ortodoksyjnej północy. Tyle trochę nudnej krótkiej historii bardzo burzliwych dziejów .                                                                                                                                   

AŚ. Nadmienił Pan o historii ze Starego Testamentu o królu Salomonie i królowej Saby.  

PG.  Opis tych dwojga potężnych ówczesnych władców znajdujemy w Starym Testamencie w II Księdze Kronik – Królestwo Salomona, Odwiedziny królowej Saby: 9,1-28. „Do królowej Saby dotarł rozgłos sławy Salomona. Przybyła więc do Jeruzalem, by doświadczyć (mądrości) Salomona przez zagadki. Przyjechała z licznym pocztem, z wielbłądami wiozącymi wonności, bardzo dużo złota i drogich kamieni. Przyszła do Salomona i rozmawiała z nim o wszystkim co jej na sercu leżało. Salomon zaś odpowiadał na wszystkie jej pytania… . I ofiarowała królowi sto dwadzieścia talentów złota, a także bardzo wiele wonności i drogich kamieni. … Król Salomon dał też królowej Saby wszystko czegokolwiek zapragnęła i o co poprosiła, znacznie więcej niż ona sama przywiozła królowi. Po czym zaraz ze swym orszakiem powróciła do swojego kraju.”A co mówi historia i podania? W VIII wieku p.n.e. w dolinie Wadi Zanie państwo Saba, podbija królestwa Ausannu, Hadramautu i Katabanu.  Wynika z tego że królestwo to istniało już wcześniej. Stolicą państwa Sabajczyków była Sabwa posiadająca dwie kopalnie soli które dotrwały do naszych czasów. (zdj. 1 )  Opisana w Biblii wizyta królowej Makedy lub jak inni podają Bilkis miała miejsce za panowania króla Salomona około 950r. p.n.e. Opis tej wizyty z wieloma szczegółami, występuje  również w tradycji żydowskiej. Kiedy królowa Makeba weszła do sali audiencyjnej z podłogą wyłożoną kryształami, miała wrażenie, że stąpa po wodzie. Podniosła swe szaty i ukazała nogi. Salomon powiedział „Twoja piękność jest pięknością kobiety, ale twoje włosy są raczej włosami mężczyzny”. W tradycji muzułmańskiej legenda o królowej Saby imieniem Bilkis przekazana w Koranie uczyniła ją bardzo popularną w świecie islamu. Bardzo mocno historia ta osadzona jest w tradycji Etiopczyków ale o tym opowiem z podróży po Etiopii. Na pewno jeżeli taka wizyta miała miejsce, to miała charakter wizyty handlowej. Szlak transportu mirry i kadzidła prowadził z Zufaru wzdłuż południowego wybrzeża Półwyspu Arabskiego, a następnie na północ wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego do Palestyny i dalej. Królowa chciała sobie zapewnić bezpieczne przejście karawan przez państwo króla Salomona. Czy kobieta w tamtych czasach mogła być władczynią? Mamy na to dowody. W krajach arabskich w VIII w. p.n.e. władczynią plemienia Kedarytów była Zabiba. W czasach podbojów rzymskich w Palmyrze rządził energiczna królowa Zenobia, a w Du Gibla (Dzibla) królowa Arby. (zdj.2) Żyła 92 lata. W Egipcie panowała Hatszepsut. 

AŚ. Obecnie cały Półwysep Arabski zdominował islam. A jakie religie były w przeszłości?.                                   

PG. W Jemenie archeolodzy niemieccy prowadzą od 45 lat prace archeologiczne związane z królestwem Saby. W oazie Maribu w pośrodku kamienisto- piaszczystej pustyni w północno- wschodniego Jemenu odnaleźli dwie świątynie. Świątynia Baran poświęcona bogu Almakahowi budowana była od IX w. p.n.e. do V w. p.n.e. i służyła przez 1300 lat. Wymiary 75 na 62 metry. 6 kolumny kwadratowe wysokości 8,2m. (zdj.3).  Beduini miejsce przed  kolumnami – podwyższenie nazywają Tronem Bilkis na pamiątkę starożytnej królowej.  W pobliżu odkryto drugą świątynię Awwan poświęconą temu samemu bóstwu. Świątynię Baran porzucono i rozgrabiono w okresie szerzenia się chrześcijaństwa w IV w. n.e. Na przełomie V- VI w. dużo zwolenników zyskał judaizm. Za ostatniego króla himjaryckiego judaizm został uznany za religię państwową. To on doprowadził do masakry chrześcijan w Nadażranie. To było pretekstem do inwazji Etiopczyków i postawienie na tronie króla chrześcijańskiego. Abraha gorliwie popierał chrześcijaństwo. Wybudował wspaniałe katedry w Sanie i Maribie które bardziej przyciągały ludzi niż świątynia w Mekce. Od 632r. zaczęła się islamizacja.  

AŚ. Jak już jesteśmy przy sprawach historycznych, to co jest jeszcze godne uwagi?                           

PG. Największe wrażenie robi pozostałość po potężnej tamie w środku pustyni. Tama została zbudowana w Wedi Zana w pobliżu miasta Marib. (zdj. 4 ) Była tak słynna że wymieniona jest w Koranie Długość jej wynosiła 680 metrów.  Głównym zadaniem było gromadzenie okresowych wód na potrzeby Maribu i rolnictwa. Początki tamy pochodzą z II tysiąclecia p. n. e. Wada rozprowadzana kamiennymi kanałami nanosiła rocznie 1 cm mułu, co wymuszało podnoszenie wysokości tamy co jakiś czas. Łącznie nawadnianych było 9600 ha. Oaza była w stanie wyżywić ponad 50 tysięcy mieszkańców Marib. Tama wymagała również okresowych napraw. Np. w 450 r. n. e. przy naprawie zatrudnionych było 20 000 ludzi. Ostateczne zniszczenie tamy nastąpiło na początku VII w. n. e. co jest opisane w Koranie (Sura XXXIV, 15/16). Dla ludu Saba i ich miejscu zamieszkania był pewien znak: dwa ogrody z prawej strony i dwa z lewej . „Jedzcie z zaopatrzenia waszego Pana i dziękujcie Mu! Jest to kraina przyjemna, a Pan Przebaczający! „ Oni jednak odwrócili się. Posłaliśmy wtedy na nich powódź a Al.-Arim i zamieniliśmy ich dwa ogrody na dwa inne ogrody, gdzie rosły gorzkie owoce: tamaryszki i kilka drzew lotosu. Obecnie oddana została nowa tama wzniesiona około 800 m. wyżej.(zdj. 5) 75 mln dolarów dał szejk Dubaju. Może znów będzie to kwitnąca oaza i ludzi wrócą da miasta

 

Ten wpis został opublikowany w kategorii Bez kategorii. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments