Młodzieżowe rady gmin
Ustawa o samorządzie gminnym zobowiązuje władze lokalne do „wspierania i upowszechniania idei samorządowej“ wśród mieszkańców, a szczególnie wśród młodzieży. Jako jeden z przykładów instrumentów promowania samorządu ustawa przewiduje możliwość tworzenia młodzieżowych rad gmin (art. 5b ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym). Ich rola może być wyłącznie konsultacyjna. Samo powołanie młodzieżowej rady zależy wyłącznie od decyzji „dorosłej“ rady gminy. Ona też nadaje radzie młodzieżowej statut precyzujący zasady wyboru członków i tryb funkcjonowania.
Brakuje pełnych informacji na temat liczby obecnie funkcjonujących młodzieżowych rad gmin. Według bazy kontaktowej prowadzonej na stronie mlodziezowerady.eu, jest ich zaledwie ok. sześćdziesięciu. Działają głównie w miastach na prawach powiatu.
W raporcie fundacji Civis Polonus wskazano liczne korzyści związane z funkcjonowaniem rad młodzieżowych. Mogą one przyczyniać się do tworzenia grupy lokalnych liderów reprezentujących młodzież, zwiększać wpływ na decyzje dotyczące młodzieży, ożywiać szkoły, w których zazwyczaj organizowane są wybory członków rad młodzieżowych. Rady takie mogą także nie tylko konsultować projekty zgłaszane przez władze gminy, ale także koordynować czy inicjować samodzielne działania, np. imprezy kulturalne czy sportowe, akcje społeczne etc. Funkcjonowanie młodzieżowej rady gminy nie wiąże się z istotnymi wydatkami po stronie gminy. Młodzi radni nie otrzymują żadnego wynagrodzenia czy diety, a całość kosztów ogranicza się do zapewnienia obsługi administracyjnej prac rad. Oczywiście koszty pojawiają się, jeśli rada inicjuje rozmaite projekty. Nie są to już jednak koszty biurokracji, ale realnych działań służących mieszkańcom.
REKOMENDACJE
- Młodzieżowe rady gmin powinny funkcjonować we wszystkich większych gminach. Warto rozważyć także tworzenie podobnych instytucji na szczeblu powiatowym. Wprawdzie ustawa o samorządzie powiatowym milczy na temat takiej możliwości, ale ponieważ rady młodzieżowe nie podejmują żadnych wiążących rozstrzygnięć, nic nie stoi na przeszkodzie ich tworzenia decyzją rad powiatów. W miastach, gdzie funkcjonują jednostki pomocnicze (dzielnice, osiedla) można także tworzyć młodzieżowe rady dzielnic czy osiedli. Funkcjonują one już zresztą np. w Warszawie.
- statuty młodzieżowych rad gmin powinny zapewniać jak największą przejrzystość ich funkcjonowania. Wybory do rad powinny odbywać się w szkołach średnich i być poprzedzone kampaniami wyborczymi. Powinny stać się prawdziwą szkołą obywatelską dla lokalnej młodzieży. Statut powinien także określać długość kadencji wybranej rady młodzieżowej. Powinna ona być krótsza niż w przypadku „dorosłej” rady, ponieważ jest bardzo prawdopodobne, że przy czteroletniej kadencji część z młodych radnych mogłaby osiągnąć pełnoletność, opuścić szkołę i przenieść się na studia poza dotychczasowe miejsce zamieszkania.
- Władze gminy powinny utrzymywać stały kontakt z radą młodzieżową. Konsultacjom z radą młodzieżową powinny podlegać nie tylko projekty bezpośrednio dotyczące młodzieży, ale także np. projekty strategii rozwoju gminy czy program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz regulaminy korzystania z gminnych obiektów sportowych czy kulturalnych. Należy zadbać o regularne spotkania młodych radnych z wójtem/burmistrzem oraz radnymi gminy.
- Rada młodzieżowa powinna działać w sposób maksymalnie otwarty i interaktywny. Powinna zatem organizować otwarte dla wszystkich mieszkańców dyskusje i debaty, prowadzić konta w mediach społecznościowych i zbierać w ten lub inny sposób sygnały od młodych mieszkańców gminy. Ważne również, by rada nie była tylko forum debat czy konsultacji, ale wychodziła z realnymi działaniami, np. organizując wspólnie z władzami gminy kampanie społeczne czy imprezy kulturalne lub sportowe.
Na podstawie opracowania dr Dawida Sześciło
Wersja elektroniczna gazety
