Gminna rada seniorów
Od 30 listopada 2013 r. w ustawie o samorządzie gminnym obowiązuje przepis art. 5c, który umożliwia powoływanie już nie tylko młodzieżowych rad gmin, ale także gminnych rad seniorów. Zasady ich funkcjonowania są analogiczne do rad młodzieżowych, ale różnią się oczywiście składem i obszarem zainteresowania. Misją gminnych rad seniorów jest przede wszystkim troska o uwzględnianie w działaniach gminy interesów osób starszych, aktywizowanie seniorów oraz wspieranie tzw. solidarności międzypokoleniowej. Powołanie rad seniorów było możliwe już wcześniej na podstawie decyzji władz gminy, ale w obecnym stanie prawnym ustawa wyraźnie potwierdza taką możliwość, co może się przyczynić do upowszechnienia tej instytucji. Do tej pory nie była ona zbyt popularna w samorządzie gminnym.
Zgodnie z art. 5c ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym: „Gminna rada seniorów składa się z przedstawicieli osób starszych oraz przedstawicieli podmiotów działających na rzecz osób starszych, w szczególności przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz podmiotów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku.” Gminną radę seniorów powołuje rada gminy z własnej inicjatywy lub „na wniosek zainteresowanych środowisk”. Rada gminy nie jest przy tym zobowiązana do uwzględnienia wniosku o utworzenie gminnej rady seniorów. Zgodnie z ogólnymi zasadami rozpatrywania wniosków od mieszkańców jest tylko zobligowana do udzielenia odpowiedzi na taki wniosek. Co ciekawe, ustawa o samorządzie gminnym przewiduje wyraźnie, że rada gminy może w statucie jednostki pomocniczej gminy (dzielnicy, osiedla, sołectwa) upoważnić ją do utworzenia rady seniorów jednostki pomocniczej, np. dzielnicowej rady seniorów.
Ustawa o samorządzie gminnym wskazuje, że gminna rada seniorów – podobnie jak rada młodzieżowa – ma charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny. Nie podejmuje zatem żadnych wiążących rozstrzygnięć. Zasady działania rady seniorów oraz tryb wyboru jej członków określać powinien statut nadany przez radę gminy przy powołaniu rady. Należy wyraźnie podkreślić, że pomimo nazwy członkami rady seniorów nie muszą być wyłącznie osoby starsze – nie funkcjonuje tutaj żaden ustawowy cenzus wieku. Wśród członków mogą się zatem znaleźć wszyscy, którzy legitymują się działaniami na rzecz osób starszych. Jest natomiast dopuszczalne, by w wyborze członków uczestniczyli wyłącznie seniorzy. Uchwała rady gminy ustalająca zasady wyboru członków rady seniorów może przykładowo określać, że do udziału w wyborach uprawnieni są wyłącznie mieszkańcy gminy, którzy ukończyli 60 lat. Takie rozwiązanie funkcjonuje już m.in. w wyborach do rady seniorów w Wieliczce.
REKOMENDACJE
- Gminne rady seniorów wprowadzono do ustawy o samorządzie gminnym dopiero kilka miesięcy temu. Ich liczba pozostaje w związku z tym niewielkie. Powołano je do tej pory m.in. w Łodzi, Wieliczce, Lesznie, Rawiczu czy Ostrowie Wielkopolskim. Idea ta zasługuje w związku z tym na upowszechnienie.
- W statutach rad seniorów należy zadbać o maksymalnie demokratyczny i przejrzysty proces powoływania członków rady. Optymalnym rozwiązaniem jest przeprowadzenie wyborów, w których uprawnienia do zgłaszania kandydatów i następnie głosowania przyznaje się seniorom. Sami kandydaci do rady nie muszą się rekrutować tylko z grona seniorów. Złą praktyką byłoby dyskrecjonalne powoływanie członków rady przez radę gminy czy wręcz jednoosobowo przez wójta/burmistrza/prezydenta miasta.
- Podobnie jak młodzieżowe rady gmin, także rady seniorów powinny wychodzić ze swoimi działaniami do mieszkańców. Należy zadbać o serwis społecznościowy rady czy przynajmniej zakładkę na stronie urzędu gminy. Obok prowadzenia debat czy konsultacji, rada powinna inicjować i realizować małe projekty społeczne adresowane do seniorów – akcje społeczne, spotkania otwarte, imprezy kulturalne.
Na podstawie opracowania dr Dawida Sześciło
Wersja elektroniczna gazety
