Olendrzy – pierwotne grupy z Fryzji i Niderlandów najczęściej wyznania mennonickiego /ewangelickiego/, którzy w XVI-XVII wieku zakładali wsie w Prusach Królewskich, wzdłuż Wisły, na Kujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce.
Posiadali umiejętności melioracji i reprezentowali wysoką kulturę rolną. Byli wówczas najzamożniejszą grupą. Zachowali wolność osobistą, własną religie i przekonania. W latach 1527/1547 do 1864 r. na obszarze I Rzeczypospolitej powstało co najmniej 1700 osad olenderskich. Ślady po osadnictwie widoczne są do dziś, zarówno w architekturze wiejskiej, układach przestrzennych wsi, jak również w nazwach miejscowości (Holendrzy, Olędry,Olendry itp.).
Olendrzy osiedlili się też w Wielkopolsce Wschodniej tzw. ,,Puszczy Pyzdrskiej”. Nazwa
pochodzi od niegdyś miasta królewskiego i stolicy powiatu pyzdrskiego. W poł. XVII w Puszcza Pyzdrska obejmowała obszar 440 km kw. Dziś tereny te stanowią ok. 26 tys. ha, z czego największy zwarty obszar leśny ma ok. 17 tys. ha
/dla porównania Puszcza Niepołomicka ma ok. 12 tys. ha/.
Rejon Puszczy Pyzdrskiej to jeden z największych skupisk wsi olenderskich w Polsce. Znajduje się tu około 80 miejscowości o takim rodowodzie. Prawdopodobnie grupa Olendrów udała się na południe wzdłuż Prosny i założyła osady w Gminie Galewice i Kępnie o nazwie Olendry. Po II wojnie światowej ludność pochodzenia olenderskiego /byli ewangelikami ludność miejscowa uważała za Niemców/ została zmuszona do opuszczenia swoich siedzib. Wioski uległy częściowemu wyludnieniu, dużo pól zarosło lasami.
Po dawnych mieszkańcach pozostał charakterystyczny krajobraz, ,,żelazne domy”, cmentarze. Krajobraz Puszczy Pyzdrskiej charakteryzuje się malowniczą mozaiką lasów, pół i łąk, występowaniem obszarów bagnistych i polodowcowych wzniesień.
Miejscowości te mają przeważnie zabudowę rozproszoną, wiele domostw jest opuszczonych.
W architekturze w dość dużym stopniu zachowały się pozostałości tradycyjnego budownictwa wiejskiego.
Wyróżnikami stylu tego regionu są: parterowe domy z rudy darniowej /domy z żelaza/, domy z gliny i drewna, niekiedy kryte jeszcze słomą lub trzciną.
Informuję, że w miesiącu sierpniu Grupa Znakarska ŁD 6 z OZW PTTK wyznakowała szlak
okrężny czerwony w okolicach wsi Piskory /leży na terenie Puszczy Pyzdrskiej/ o dł. 15 km.
Relacji: Piskory Posesja Nr 14-Piskory Cmentarz Ewangelicki-Piskory Kapliczka-Mostek rz Bawół -Jarantów Kolonia Cmentarz Po-olenderski-Kolonia Jarantów-Filutów-Jarantów-Piskory Posesja Nr 14.
Atrakcje na szlaku:
Piskory-d. szkoła drewniana XIX w. konstrukcji zaciosowej, ośrodek agroturystyczny
/była szkoła postawiona na miejscu kościoła ewangelickiego z XIX w. /cmentarz ewangelicki XIX w., dęby szypułkowe i lipa drobnolistna – pomniki przyrody, kapliczka grób nieznanego Powstańca Styczniowego, drewniany mostek nad rz. Bawół /Czarna Struga/ Jarantów Kolona-cmentarz po-olenderski XIX w.
Jarantów-okopy szwedzkie XVII w., hipodrom z wigwamami.
Andrzej Olbromski
Wersja elektroniczna gazety
