Lututów – Pomnik Wyzwolenia Polski

Share this...

Facebook

Google

Twitter

Linkedin

Lututów – Pomnik Wyzwolenia Polski z popiersiem Marszałka Józefa Piłsudskiego – Lututów  wspomnienia w 102. rocznicę odzyskania niepodległości i 92. rocznicę wybudowania pomnika.

Rok 1772, 1793 i 1795, lata kolejnych rozbiorów naszej Ojczyzny. W roku 1795 Polska przestaje istnieć na mapie Świata.

Po 123 latach w roku 1918, roku zakończenia I wojny światowej zniewolony kraj, Polska, Nasza Ojczyzna odzyskała wolność.

Naród Polski tego okresu czuł silną potrzebę upamiętnienia tego historycznego wydarzenia, wznosząc pomniki na  terenach naszej Ojczyzny. Potrzebę upamiętnienia tej chwili, momentu odzyskania wolnej, niepodległej, ukochanej Ojczyzny, a przede wszystkim uczczenia pamięci ludzi minionych lat, ich siły, odwagi, bohaterskich czasem nierównych zrywów w walce o niepodległość naszej Ojczyzny odczuwali także mieszkańcy naszej wspólnoty terytorialnej. Oni pamiętali chwile okupione ludzką łzą i niesamowitym bólem cierpienia świadków tamtych lat. Ludzi, którzy za swoje dążenie do wolności zapłacili najwyższą cenę, a imię jej śmierć.

W 1928 roku w Lututowie został wybudowany pomnik Wyzwolenia Polski z popiersiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Popiersiem takim samym lecz nie tym samym. Popiersiem mniejszych wymiarów, umieszczonym  na pomniku ku czci mieszkańców gminy Lututów poległych, zamordowanych, zaginionych, prześladowanych w latach 1794, 1863, 1918, 1939, 1945 i 1956 wzniesionym  we wschodniej części rynku w Lututowie w 1989 roku. Pod  płaskorzeźbą popiersia w 2019 roku mieszkaniec naszej miejscowości umieścił tabliczkę z napisem wypowiedzianych  słów przez Marszałka Józefa Piłsudskiego „Naród który nie szanuje swojej przeszłości nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości.” W słowach tych zawarte jest wszystko.

Wróćmy jednak do 1928 roku. Południowa pierzeja rynku w Lututowie. Działka niezabudowana w tamtym okresie  pomiędzy rynkiem, a ul. Wieruszowską, w odległości około 3.00 m od ściany szczytowej budynku zlokalizowanego od strony zachodniej w granicy tej działki i około 3,00 m od linii południowej pierzei rynku w przestrzeni widokowej tamtego okresu z rynku na ul. Wieruszowską na wprost starej drewnianej remizy strażackiej wybudowanej w końcu IXX wieku stał pomnik Wyzwolenia Polski.

Dzisiaj omawiana działka jest zabudowana.

Przybliżone współrzędne centroidy pomnika:

• X 5692988.30
• Y 6530259.08

Frontal pomnika był skierowany na wschodnią pierzeję rynku. Pomnik składał się z trzech zapewne murowanych z cegły elementów wykończony ozdobioną wyprawą tynkarską.

Widoczne opracowanie jest projektem odwzorowania pomnika na bazie posiadanych materiałów (dokumentacji fotograficznej).

Dolny element w formie szeroko rozłożonego, wyniesionego, dwustopniowego po obwodzie podestu.

Parametry podestu, elementu wzniesienia pomnika:

• Wymiar rzutu podestu ze stopniem obwodowym około 2.85 m x 2.85 m.
• Powierzchnia podstawy w rzucie 8,12 m2
• Wysokość stopnia ok. 27 cm.
• Wysokość podestu od poziomu terenu do podstawy bazy 57 cm .
• Głębokość stopnia 30 cm.
• Płyta podestowa 2,25 m x 2,25 m.
• Objętość wzniesienia 2,89 m3.
• Masz całkowita 52,02 kN (5.202,00 kg)

Na wyniesionym podeście ustawiony jest drugi element, baza (cokół). Cokół górą zakończony wyprofilowanym ćwierćwałkiem wklęsłym. Na bokach cokołu widoczna jest sztukateria w kształcie geometrycznie zamkniętego obramowania rogowo ściętego.

Parametry cokołu:

• Wymiarach w rzucie 1,50 x 1,50 m
• Wysokość 1.69 m
• Powierzchnia boczna 9,13 m2
• Powierzchnia podstawy 25 m2
• Objętość 3,80 m3
• Masa całkowita 68,40 kN (6.840,00 kg)

Na cokole ustawiony był trzon pomnika w kształcie (pryzmy podstawy kwadratowej) – obelisk zakończony ostrosłupem.

Parametry trzonu pomnika (obeliska):

• Podstawa 1.35 x 1.35 m
• Wysokość pryzmy 1,93 m
• Pole powierzchni bocznej 10,85 m2
• Objętość 2,78 m3
• Masz całkowita 50,04 kN (5.004,00 kg)

Parametry ostrosłupa:

• Podstawa 0,80 x 0,80 m
• Pole podstawy 0,64 m
• Wysokość 0,21 m
• Pole powierzchni bocznej 0,72 m2
• Objętość 0,045 m3
• Masa całkowita 0,81 kN (810 kg)

Całkowita wysokość pomnika od terenu do stożka zakończenia ostrosłupa – 4.40 m.

Masa całkowita pomnika 126,54 kN (12.654,00 kg).

W górnej części trzonu, na frontowej jego stronie umieszczony był relief w kształcie okręgu średnicy około 46 cm, (płaskorzeźba) popiersia Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na pomniku brak napisu, tablicy lub innych symboli. Na niektórych zdjęciach pojawia się pod płaskorzeźbą popiersia, godło Polski, Orzeł Biały z koroną na głowie.

Na podeście w odległości około 10 cm od zewnętrznej jego krawędzi ustawione jest stylizowane ostro zakończone ogrodzenie, kute w metalu lub żeliwne o wysokości około 55 cm.

Całość stanowił masywny doniosły obelisk, budzący respekt i szacunek  przenikający w wyobraźni obserwatora do czasów jego bohaterów, ludzi wierzących w sens walki o wolną i niepodległą Ojczyznę, kosztem przelania własnej krwi, czasu wielkich patriotów. Dla upamiętnienia ludzi tamtych lat, bohaterów naszej Ojczyzny, dzień 11 listopada ustanowiony został uroczystym Świętem Niepodległości na mocy ustawy z dnia 23 kwietnia 1937 r. o Święcie Niepodległości.

Mieszkańcy Lututowa, budowniczy tego pomnika w 1928 roku nie mieli pojęcia, że po 9 latach od momentu wybudowania pomnika, w roku 1939 Naród Polski zostanie ponownie zniewolony przez następnego okupanta, wojska Niemiec hitlerowskich. Sprawcy mordu naszych mieszkańców i jednocześnie fanatyków zwalczania symboli wiary i wartości narodu Polskiego. W roku 1939 lub 1940 pomnik został całkowicie zniszczony przez okupanta.

Po II wojnie światowej Święto Niepodległości zostało zniesione w 1945 roku, przez władzę ludową, komunistyczny aparat represji, zwalczający Polskich bohaterów wojennych i ludzi walczących o wolny kraj. Obchody Święta Niepodległości przywrócono ustawą z dnia 15 lutego 1989 roku, okresu suwerennej Polski.

Obecnie w Lututowie pamięć o ludziach okresu zniewolonej i prześladowanej Ojczyźnie, bohaterów tamtych lat, obchodzone są przed pomnikiem ku czci pamięci mieszkańcom gminy Lututów poległych, zamordowanych, zaginionych, prześladowanych. Pomnikiem wybudowany w 1989 roku.

Marek Zgadzaj

Dokumenty źródłowe:

1. Stare zdjęcia (nieznanego autora), otrzymane od mieszkańca Lututowa z ul. Klonowskiej.
2. Własne opracowanie i analiza pomnika  Wyzwolenia Polski z popiersiem Marszałka Józefa Piłsudskiego
3. Fotografia współczesna autor