Luty 2018 sobotnie popołudnie w wsi Węglewice i tzw. „Stary cmentarz”, to miejsce naszego spotkania z Panią Anną Jaśniak prezes stowarzyszenia ”Biała Góra”.
Stary cmentarz jest położony na skraju wioski w miejscu, gdzie dolina Strugi Węglewskiej wraz z nią wlewa się w Dolinę Prosny i gdzie nieopodal znajduje swe ujście. Jest to również miejsce, które zakotwiczone jest w mej pamięci, ponieważ tu chodziłem do szkoły podstawowej i spędziłem tu swe dzieciństwo. Na cmentarzu tym złożone są też prochy rodziny mojej babci ze strony mamy, ale niestety nie dane było mi poznać swej babci.
Dziś z perspektywy upływającego czasu mogę dokonać oceny tego miejsca. Z jednej strony przyroda zaciera ludzką działalność, niszczeją i zanikają zapominane groby, z drugiej upływający czas pozwolił na rozwój techniki i technologii a wyrazem tego może być budowa nowoczesnej oczyszczalni ścieków budowanej w pobliżu.
Szanowana Pani prezes, kiedy, z czyjej inicjatywy i w jakim celu powstało Stowarzyszenie?
Stowarzyszenie powstało w 2007 roku. Głównymi inicjatorkami była pani Czesława Jeżykowska, była dyrektor szkoły, oraz moja skromna osoba. Wszystko zaczęło się od spotkań z miejscową ludnością czyli tak zwanych zebrań założycielskich. Głównym celem naszego działania jest pobudzenie aktywności mieszkańców. W 2007 roku udało się nam zarejestrować stowarzyszenie a jego pierwszym efektem było utworzenie we wrześniu tego roku chóru „Biała Góra”, który funkcjonuje do dziś. W skład stowarzyszenia wchodzi: 42 członków zwyczajnych i 15 członków honorowych.
Czy są jakieś instytucje, które wspierają stowarzyszenie?
Przy Gminie działa Program współpracy z organizacjami pozarządowymi. Od paru lat Gmina na nasze cele (wydarzenia kulturalne i edukacyjne) udziela fundusze a także piszemy projekty. Jest jeszcze niewielka składka wpłacana przez członków w wysokości 15 zł na rok .
A projekty poza gminne?
Na początku pisaliśmy do organizacji wspierania rozwoju wsi. Parę lat temu napisaliśmy i zrealizowaliśmy projekt Ferie Zimowe, w którym uczestniczyły dzieci ze szkoły podstawowej a także gimnazjum. To było pod hasłem „Moje Węglewice”. Chodziło nam o to, aby dzieci zainteresować, jak widzą te swoje Węglewice. Mieliśmy wtedy spotkania z różnymi ciekawymi ludźmi, ale też były warsztaty fotograficzne, wystawa. Dzieci przedstawiały w różny sposób swoje Węglewice.
Ważnym projektem był projekt, który napisaliśmy do Urzędu Marszałkowskiego pt: „ Wieczór kolęd”. Pozyskaliśmy wtedy od Urzędu Marszałkowskiego 10 tys. złotych. W ramach tego projektu były warsztaty dla chórzystów, ale też współpraca z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w oddziale w Kaliszu. Tam jest taki wydział artystyczno-pedagogiczny i tam nawiązaliśmy współpracę z oddziałem muzycznym, oni nam przeprowadzili warsztaty, na finał tego całego projektu zaprosiliśmy chór akademicki pod kierunkiem Beaty Szymańskiej i zrobiliśmy tutaj wieczór dla mieszkańców i wszystkich zainteresowanych. Poza tym za te pieniądze udało się nam nagrać pierwszą płytę chóru.
Czy cmentarz jest obiektem zabytkowym?
Cmentarz w Węglewicach nie ma statusu obiektu zabytkowego, ale jest w ewidencji gminnej oraz ma kartę cmentarza w Wydziale Ochrony Zabytków w Łodzi.
Na dzień dzisiejszy Stowarzyszenie jest beneficjentem kolejnego projektu. Na czym polega jego realizacja?
Napisaliśmy projekt w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich w programie Lider, ponieważ w tym roku w lokalnej strategii rozwoju było między innymi dziedzictwo kulturowe, dzięki temu mogliśmy tutaj aplikować o realizację tego projektu.
Projekt „Ocalić od zapomnienia” – renowacja starego cmentarza w Węglewicach po raz pierwszy napisaliśmy w 2008, ale wtedy nie udało się nam pozyskać pieniędzy a tym razem się udało.
Jaka duża jest pula przyznanych pieniążków?
96 tys. złotych. Projekt ten zakłada realizację 4 podstawowych założeń:
- renowacja drzewostanu o wartości historycznej (to już mamy zakończone)
- odtworzenie traktów pieszych i nasadzenie zieleni (przystępujemy w przyszłym tygodniu)
- najważniejszy renowacja nagrobków o wartości historycznej
- umieszczenie tablic i montaż informacyjnych prowadzących do tych poszczególnych historycznych miejsc.
W Karcie Cmentarnej jest informacja, że cmentarz powstał w XIX wieku w 1861 roku , natomiast w księdze jest informacja, że być może cmentarz już powstał w XVI wieku. Ostatnie pochówki miały miejsce w latach 60 – tych XX wieku.
Aby napisać projekt oparliśmy się na 3 dokumentach:
1.Karta cmentarna z Wydziału Ochrony Zabytków w Łodzi
2.Program konserwacji szaty roślinnej na cmentarzu, który opracował pan mgr inż. Leśnictwa Antoni Filipowicz
3.Program konserwacji nagrobków opracowany przez konserwatora sztuki pana Ryszarda Szewczyka z Torunia.
Więcej informacji na temat realizacji projektu w materiale przygotowanym przez Panią prezes dołączonym do artykułu.
Następnie odwiedzamy te szczególne punkty cmentarza, które już niedługo zostaną zrekonstruowane tocząc dyskusję na temat historii tych okolic i oddając się wspomnieniom dawnych lat.
Pani prezes stanowczo zarzeka się, że nie jest historykiem a zachowania ludzi złożonych przed laty do tych grobów budzą pewne kontrowersje i uważa, że nie może się na ten temat wypowiadać. Żeby wyjaśnić te sprawy i być może odkryć niejedną tajemnicę, z całego serca zachęca lokalnych, ale i nie tylko historyków do podjęcia stosownych badań.
Spacerujemy więc po cmentarzu docierając do kolejnych mogił i tak odwiedzamy groby:
- Antoniego Sulimierskiego, który zmarł w 1861 r. ( najstarszy nagrobek),
- Michaiła Pozd’jewa ( napis cyrylicą z 1905r.),
- Ildefonsa Kozłowskiego, powstańca styczniowego,
- Walentego Pacyny, (ofiary cywilnej II wojny, zamordowanego w 1943r.).
Marzeniem pani prezes jest, aby ten zakątek Węglewic (cmentarz i pobliski teren) stał się „Parkiem pamięci” czego pani prezes i mieszkańcom Węglewic życzymy, dziękujemy za rozmowę i miłe towarzystwo.
Z prezes Stowarzyszenia Rozwoju Węglewic „Biała Góra” p. Anną Jaśniak rozmawiali Anna Świegot i Eugeniusz Tomaszek.
Realizacja projektu OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA
Zarząd Stowarzyszenia Rozwoju Węglewic „ Biała Góra” rozpoczął realizację projektu „ Ocalić od zapomnienia – renowacja starego cmentarza w Węglewicach”, który jest operacją w ramach strategii rozwoju lokalnego, kierowanego przez społeczność, w ramach działania „ Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER”, objętego PROW na lata 2014 – 2020, w zakresie „ Zachowanie dziedzictwa lokalnego”. Projekt przygotowaliśmy na podstawie trzech specjalistycznych opracowań:
1. Karty cmentarza z roku 2006, autorstwa Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Łodzi,
2. Programu założeń konserwatorskich dla starego cmentarza w Węglewicach ( mgr konserwacji Dzieł Sztuki – Ryszard Jerzy Szewczyk),
3. Projektu prac konserwatorskich szaty roślinnej( mgr inż. Leśnictwa Antoni Filipowicz).
Na projekt składają się zadania:
I. Renowacja drzewostanu o wartości historycznej,
II. Renowacja nagrobków o wartości historycznej,
III. Odtworzenie traktów pieszych i nasadzenia zieleni,
IV. Wykonanie i montaż tablic informacyjnych.
Celem projektu jest renowacja nieużytkowanego starego cmentarza w Węglewicach, udostępnienie go wszystkim zainteresowanym, a przede wszystkim zachowanie dziedzictwa kulturowego. Na starym cmentarzu znajdują się nagrobki i drzewostan o wartości historycznej; są liczne ślady historii naszej wsi. Chcemy ocalić to od zapomnienia . Projekt powstał z inicjatywy społeczności lokalnej. Już tradycją jest wspólne porządkowanie cmentarza, zwłaszcza przed Świętem Zmarłych jak i otaczanie opieką grobów naszych lokalnych bohaterów , poległych w walkach narodowowyzwoleńczych. Poprzez wspólne działania ( zarówno członków rady parafialnej, członków stowarzyszenia, dzieci i młodzieży, nauczycieli, strażaków i niezrzeszonych mieszkańców wsi) chcemy budować wzajemne zaufanie i przekonanie, że razem możemy zrobić więcej. Celem naszego projektu jest też budowanie w młodym pokoleniu dumy z przeszłości i historii naszej wsi jak też kształtowanie odpowiedzialności za kultywowanie tradycji i ochronę dziedzictwa. W ramach projektu chcemy odnowić we współpracy z konserwatorem zabytków, cztery nagrobki o szczególnej wartości historycznej :
- Antoniego Sulimierskiego, który zmarł w 1861r. ( najstarszy nagrobek),
- Michaiła Pozd’jewa ( napis cyrylicą z 1905r.),
- Ildefonsa Kozłowskiego, powstańca styczniowego,
- Walentego Pacyny, (ofiary cywilnej wojny, zamordowanego w 1943r.).
Wykonamy też prace porządkowe, w tym odtworzenie traktów pieszych, celem udostępnienia interesującej nekropolii, swoistego parku pamięci, mieszkańcom i turystom. Prace zakończymy przygotowaniem tablic informacyjnych, które zostaną umieszczone obok obiektów historycznych. Realizację projektu planujemy do końca października 2018r., by z okazji 100-lecia Wolnej Polski uroczyście udostępnić cmentarz.
Aktualnie zakończyliśmy renowację drzewostanu o wartości historycznej. Załączam 2 filmy: pierwszy z nich autorstwa Macieja Spólnego z października 2017r., przed rozpoczęciem prac i drugi autorstwa Macieja Dzięglewskiego, nakręcony w trakcie wycinki drzew i wykonywania prac pielęgnacyjnych przez specjalistyczny zespół z Zakładu Pielęgnacji Drzew z Żor. Serdecznie dziękuję autorom filmów.
foto galeria E.T.
Wersja elektroniczna gazety
