W dniu 24 marca 1794 roku, Tadeusz Kościuszko na Rynku w Krakowie złożył uroczystą przysięgę, zarazem ogłaszając akt powstania zbrojnego. Powstanie upada. W dniu 24 października 1795, monarchowie Prus , Rosja i Austrii uzgodnili traktat, wynikiem którego Polska została podzielona i ginie z mapy Europy. W 1807 roku zostaje stworzone przez cesarza Napoleona I Księstwo Warszawskie związane unią personalną z Królestwem Saksonii, za panowania króla Fryderyka Augusta. W dniu 22 lipca 1807 roku w Dreźnie Napoleon I podpisuje ustawę zasadniczą – Konstytucję Księstwa Warszawskiego.
Jest to zarazem druga Konstytucja w dziejach państwa polskiego. Ustawa Konstytucyjna Księstwa Warszawskiego podzielona została na XII tytułów zawierających 89 artykułów. Ogłoszona w Dzienniku Prawa nr 1 z 1808 roku w dwóch językach – polskim i francuskim.
W oryginale jej początek:
USTAWA KONSTYTUCYINA
XIESTWA WARSZAWSKIEGO
T Y T U Ł I
ARTYKUŁ I.
Religia Katolicka, Apostolska, Rzymska, iest Religią Stanu.
ARTYKUŁ 2.
Wszelka cześć religiyna iest wolna i publiczna.
Zakończenie:
T Y T U Ł XII
Urządzenia przemijające.
ARTYKUŁ 88.
Podatki jakie są teraz, będą wybierane aż do 1go Stycznia I809 roku.
ARTYKUŁ 89.
Nic nie będzie odmienioném, co do terażnieyszey liczby i organizacyi woyska dotąd, aż póki w téy mierze pierwszy zwołany Seym główny niepostanowi.
NAPOLEON, Cesarz Francuzów, Król. Włoski, Protektor Konfederacyi Reńskiey:
Potwierdziliśmy i potwierdzamy powyższa
Ustawę Konstytucyiną podaną nam w skutku 5go artykułu traktatu zawartego w Tylży, a którą My uważamy za zdolną dopełnić Nasze obowiazanie się, względem ludów Warszawy i Wielkiey Polski, godząc oraz ich swobody i przywileie z spokoynością Państw ościennych.
Działo się w Pałacu Królewskim w Dreznie dnia 24 Lipca 1807, podpisano NAPOLEON.
przez CESARZA
Minister Sekretarz Stanu
podpisano Hugo B. MARET.
Zgodno z Oryginałem podpisano Hugo B. MARET.
Zgodno z urzędową kopią
Ignacy SOBOLEWSKI
Sekretarz Rady Stanu.
Konstytucja zniosła niewolnictwo. Wszyscy Obywatele stają się równi przed prawem. Rząd jest w osobie Króla. Sprawuje w całości organ władzy wykonawczej. Król zwołuje, odracza i wyznacza dzień na zgromadzenie głównego Sejmu. Zwołuje sejmiki, czyli zgromadzenia powiatowe , i zgromadzenia gminne.
Skład Ministrów:
Minister Sprawiedliwości,
Minister Wewnętrzny i Czci Religijnych,
Minister Wojny,
Minister Przychodów i Skarbu,
Minister Policji,
Minister Sekretarz Stanu,
W skład Rada Stanu wchodzą:
Ministrowie,
Stanowione prawo przez Radę Stanu podlega zatwierdzeniu przez Króla.
Sejm Główny składa się z dwóch Izb. Izby pierwszej – Izba Senatorska, i Izby drugiej – Poselskiej.
W skład Senatu wchodzi osiemnastu członków:
Sześciu Biskupów,
Sześciu Wojewodów,
Sześciu Kasztelanów,
Wojewodów i Kasztelanów Król mianuje. Biskupów Król mianuje , a Stolica Święta instytucję daje (tytuł V, art. 14) Konstytucji. Urzędowanie Senatora jest dożywotnie.
Izba Poselska składa się:
Z sześćdziesięciu Posłów mianowanych na Sejmikach, czyli zgromadzeniu szlachty każdego powiatu, po jednym z każdego powiatu.
Księstwo Warszawskie dzieli się na czterdzieści zgromadzeń gminnych. Osiem na miasto Warszawa i 32 na resztę kraju. Zgromadzenie gminne liczyło minimum 600. Obywateli mających prawo do głosowania. Posłowie sprawują urząd przez lat dziewięć. Izbie przewodzi Marszałek , przez nią wybrany, mianowany przez Króla.
Sejmiki i zgromadzenia gminne.
Sejmiki – zgromadzenia powiatowe składały się ze Szlachty Powiatu. Zgromadzenia gminne składały się, z Obywateli–właścicieli stanu nie szlacheckiego i innych Obywateli mających prawo wchodzenia do zgromadzenia. Zgromadzenie gminne nie mogło być zwoływane w jednym czasie w całym powiecie. Obowiązywała ośmiodniowa przerwa pomiędzy zgromadzeniami. Zgromadzeniu przewodzi Obywatel mianowany przez Króla.
Podział kraju i administracja.
Księstwo Warszawskie zostało podzielone na sześć departamentów. Administracja departamentu podlegała Prefektowi. W każdym powiecie był jeden Sąd Pokoju. W każdym Departamencie był jeden Trybunał Cywilny pierwszej instancji. Na dwa departamenty był jeden Sąd Sprawiedliwości kryminalnej. Na całe Księstwo Warszawskie przypadał jeden Sąd Odzewny (Apelacyjny). Sędziów pokoju mianował Król. W Księstwie Warszawskim siły zbrojne miały się składać z 30.000 ludzi wszelkiego rodzaju żołnierza. Wszystkie urzędy nie do żywotne mogły być według woli Króla złożone, z wyjątkiem Posła. Nikt nie mógł sprawować urzędu, duchownych, cywilnych lub sądowych, kto nie był Obywatelem Księstwa Warszawskiego.
Tak w skrócie stanowiła ustawa zasadnicza–Konstytucja Księstwa Warszawskiego, lata 1808–1815. Potem Kongres Wiedeński, nowe prawo, nowy porządek w zniewolonej Ojczyźnie. Czas Królestwa Polskiego połączonego unią personalną z Imperium Rosyjskim. Trzecia Konstytucja w dziejach historii państwa polskiego, zakończona: Działo się w zamku Naszym Królewskim w Warszawie, dnia 27 listopada 1815 r.
(–) ALEKSANDER
W artykule 1 Konstytucji Królestwa Polskiego zapisano; Królestwo Polskie jest na zawsze połączone z Cesarstwem Rosyjskim. To „zawsze” trwało 103 lat, i dla dwóch pokoleń miało znaczenie dosłowne.
I tak do odzyskania w 1918 roku upragnionej wolnej Polski po 123 latach niewoli. To smutny okres w dziejach naszej Ojczyzny. Okres bohaterskich zrywów powstańczych, podejmowania nierównej walki o niepodległość Polski przez kilka pokoleń, którym nie dane było żyć w wolnej Polsce. Jednymi z nich byli kosynierzy – bohaterowie Powstania Styczniowego (1863-64) –uczestnicy bitwy pod Lututowem, na polach zwanych „Koziołek”. To Oni – ich wiara w odzyskanie niepodległości, i poświęcenie własnego życia w dążeniu do upragnionej wolności, przywraca Polakom dom – niepodległą Polskę.
Marek Zgadzaj
Dokumenty źródłowe:
1. Dziennik Praw nr 1 z 1808 roku
2. Analiza własna
Wersja elektroniczna gazety
