Historia życia Edmunda marynarza

Share this...

Facebook

Google

Twitter

Linkedin

„Szum morza, szelest forsy i szept dziewczyn w obcych portach”…

Pan Edziu, tak nazywają go w Wieruszowie. Spotykamy go często na ulicy, towarzyszy mu nieodłącznie, czworonożny towarzysz. Niewielu ma świadomość mijając pana Edzia, że człowiek ten zwiedził niemal cały świat pływając na statkach rybackich w rejsach dalekomorskich. Niestety za rozłąkę z rodziną zapłacił wysoką cenę.

„Morze ma niewątpliwie swój urok; nawet wtedy gdy szaleje, kiedy wysoka fala podnosi statek w górę, by za chwilę rzucić go w otchłań morza. Woda to wielki żywioł, a mnie rybakowi dalekomorskiemu przyszło się z nim wielokrotnie zmierzyć” – rozpoczyna swoją opowieść Edmund Dąbrowski, bliżej znany jako pan Edziu.

Przez 15 lat pływał na statkach rybackich po całym świecie, od Kamczatki i mroźnych wód Morza Ochockiego poprzez Chile, Japonię, Falklandy, wybrzeża Afryki, Morze Północne. Przebył dziesiątki tysięcy mil morskich. Zawitał do wielu portów świata.

Urodził się w Wieruszowie, 21 maja 1953 roku. Mieszkał na Klatce, do szkoły podstawowej uczęszczał do Pieczysk. Po jej ukończeniu kontynuował naukę w Wieluniu zdobywając wyuczony zawód mechanik maszyn budowlanych. Podjął pracę na poczcie w Wieruszowie m.in. jako doręczyciel. Wkrótce upomniała się o niego armia.

„Poszedłem do wojska, szkoła Podoficerska w Dęblinie, potem Pomorska Brygada WOP, Batalion Świnoujście, Strażnica Międzyzdroje. Służyłem tam 18 miesięcy. Poznałem w Międzyzdrojach dziewczynę i …ożeniłem się”– mówi pan Edziu.

Pracował w Nadleśnictwie w Międzyzdrojach jako funkcjonariusz straży leśnej. Chciał zostać komendantem straży leśnej, ale wymagane było wykształcenie średnie. Rozpoczął naukę w Technikum Leśnym w Rogozińcu, ale uciążliwy dojazd, sytuacja finansowa oraz to, że wkrótce rodzina miała się powiększyć zmusiło go, by przerwać naukę. Przeniósł się do pracy w Przedsiębiorstwie Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich w Świnoujściu, pracował w straży portowej, ale i tutaj finanse nie były zbyt duże. Ciężko było związać przysłowiowy koniec z końcem. Aby polepszyć swoją sytuację finansową poprosił dyrektora przedsiębiorstwa by przeniósł go na połowy. Koledzy mówili, że nie ma szans. W czasach komuny niełatwo było zostać marynarzem. Napisał podanie i został przeniesiony do połowów.

Wkrótce ruszył na podbój mórz i oceanów.

„W tamtych czasach była to rzecz wręcz niemożliwa. Był to rok 1978. W rezerwie byłem niedługo. Dostałem się na statek, pamiętam nazywał się „Kaszalot”. Samolotem polecieliśmy do Kapsztadu – Republika Południowej Afryki. Połowy były udane, a ja uczyłem się pracy na statku – przetwórni. Uczyłem się też handlu, koledzy mi pomogli. W Las Palmas nakupiłem moheru. Byłem zielony w tych sprawach, ale uczyłem się; rynek w Polsce był bardzo chłonny.

Kiedy przyjechałem do kraju po 179 dniach przywiozłem 120 tys. zł (na tamte czasy). Co za to można było kupić? Dwa „małe fiaty” lub wybudować dom. Kolejny rejs, zamustrowanie, i po pół roku kolejny powrót. Wszystkie rejsy mam wpisane w książeczce żeglarskiej. Trudno spamiętać. Wróciliśmy „Kaszalotem” na remont do kraju i z powrotem wypływaliśmy na Afrykę. Po 4-5 miesiącach mieliśmy przerwę w Kapsztadzie. Byłem na lądzie, ale jak się zejdzie na ląd po kilku miesiącach, to się za dużo nie pamięta. Chrzest morski miałem na równiku – nie był przyjemny„– żartuje pan Edmund.

Rybak dalekomorski pracuje cały czas na morzu, bez względu na warunki, czy to zima czy sztorm, poza krótkimi postojami w porcie i podczas remontu statku. Świątek, piątek, niedziela po 12 godzin dziennie,a nawet więcej. W domu została rodzina; żona czeka albo już nie czeka. Za wielomiesięczną rozłąkę pan Edziu zapłacił wysoką cenę.

„Rejsy nie były łatwe i praca ciężka. Na początku pływałem jako praktykant, potem byłem młodszym rybakiem, a następnie starszym rybakiem. Bosmanem nie zostałem,a mogłem. Na statkach rybackich trzeba znać się na pracy. Danuta Kobylińska – Walas – pierwsza kobieta kapitan żeglugi wielkiej kiedyś powiedziała: „rybak dalekomorski to podwójny marynarz”, bo najpierw jest się rybakiem, dopiero marynarzem. Weźmy taki moto trauler, duży statek, 96 m długości, 16,5 m szerokości. Slip- po nim na rufie wybiera się i wydaje siatkę. Włok – wielka sieć, wybiera się 50 ton ryby. Na Morzu Beringa temperatura –30, -40 st. trzeba było szybko wysypywać złowione ryby do wewnątrz, do przetwórni, żeby siatka nie zamarzła. Na statku w przetwórni sortowało się ryby, patroszyło, filetowało, wybierało się ikrę z morszczuka, z mintaja; głównie na eksport do Japonii. Nie robiło się puszek. Z odpadów robiło się mączkę rybną. Nic się nie marnowało, nic nie było wyrzucane za burtę. Pracowałem w przetwórni, byłem starszym rybakiem przetwórstwa. Ale jak się siatka porwała to trzeba było zeszyć, bosman połowowy uczył nas reperować siatkę, łączyć ze sobą oczka, operować kleszką a nawet uczył jak robić siatkę” – wspomina Dąbrowski.

Rybak dalekomorski jak pływa pół roku, to myśli już o domu, o rodzinie, ale zdarza się, że kapitan otrzymuje radiowe polecenie i ma namiar na bogate łowisko rybne, wtedy zejście na ląd może przedłużyć się o kilka dodatkowych miesięcy. W latach 80-tych XX wieku połowy odbywały się też w rejonie Falklandów.

I tam, na południowym Atlantyku też pływał pan Edziu, a pamiętamy, że wtedy był tam konflikt zbrojny. Jak mówi, były tam momenty grozy.

„Kiedy zacząłem pływać były już strefy 200-milowe, oceany i morza były podzielone. Z początku statki przychodziły na remont do kraju. Później przedsiębiorstwa po 4 letniej eksploatacji remontowały statki za granicą, było to dla nich korzystniejsze. W Polsce remont trwał przypuśćmy rok, a za granicą zrobili za 3 miesiące. Była wymiana samolotowa, do kraju i do portu, gdzie mieliśmy zamustrowanie. Kiedy zawitaliśmy do obcego portu, szliśmy zwiedzać i zrobić zakupy.

Pieniądze otrzymywaliśmy w złotówkach i jako dodatek dewizowy. Jest taki przesąd; jak wejdzie 13 fala to statek idzie na dno. Bywało, że woda była już w bulajach.

W Montevideo, w Urugwaju była potężna ulewa, pilot trzy razy podchodził do lądowania, bo dostał zezwolenie z wieży. Na pasie startowym było 10 cm wody. Lądowaliśmy jednak awaryjnie w Porto Alegre w Brazylii. Jak kapitan wyszedł to rzucił dyplomatką. W Montevideo widział śmierć w oczach” – kończy pan Edziu, jedną ze swoich opowieści morskich.

Jedni gonią za przygodą palcem po mapie, pan Edmund przeżył liczne przygody na własnej skórze; i to mrożących krew w żyłach. Niejednokrotnie walczył z żywiołem morskim, kiedy statek przechylał się na którąś z burt. Na statkach rybackich pracował prawie 15 lat, pływając na dalekomorskich trałowcach.

Swoją przygodę z rybołówstwem zakończył na Morzu Ochockim w 1992 roku. Ciężko zachorował. Był wtedy sztorm, żaden holownik, ani łajba nie mogła podpłynąć. Wezwano helikopter, przetransportowano go do Pietropawłowska na Kamczatce, następnie samolotem do Moskwy, a potem do Warszawy. Przygarnęła go siostra, która mieszkała w Gorzowie.

Po kilku latach osiadł w rodzinnych stronach, na Klatce, pod Wieruszowem. Po morskich wojażach pozostał album ze zdjęciami z różnych portów morskich i lotniczych i książeczka żeglarska wypełniona po brzegi. Te cenne pamiątki, zawierające historię jego życia przechowuje u rodziny, w Gorzowie. Jest na rencie od 1992 roku, kiedy zachorował.

Kilka lat temu spalił mu się dom rodzinny, na skutek zwarcia elektrycznego, co prosi podkreślić. Dostał mieszkanie socjalne, ale ze łzami w oczach mówi, że na tym osiedlu żyje mu się źle. Chciałby wrócić do siebie, na Klatkę.

Życzliwy ludziom, zawsze towarzyszy mu jego czworonożny przyjaciel, któremu oddaje lepsze kęski do jedzenia. Niejednokrotnie mogliśmy usłyszeć pana Edzia jak akompaniując sobie na harmonii śpiewał o pracy na statku, życiu marynarza, o rozłące i tęsknocie.

I to już koniec opowieści o Edmundzie, człowieku morza, którego jedyny majątek to sak rybacki, pełen barwnych opowieści.

Anna Świegot
Foto: R. Zych
A. Świegot