Międzypowiatowy Przegląd Folklorystyczny i Koncert „Ocalić Od Zapomnienia” odbył się w ramach Obchodów Roku Oskara Kolberga.
Fotoreportaż Michała Maciejewskiego.
Tekst Wacław Zabłocki
Oskar Kolberg
Henryk Oskar Kolberg urodził się w Przysusze dnia 22 lutego 1814 roku. W wieku 16 lat w 1830 r. Oskar przerwał naukę w Liceum a podjął pracę w banku.
W 1833 wyjechał do Berlina gdzie uzupełniał wiedzę muzyczną, kompozytorską i buchalteryjną. W latach 1836 do 1844 na utrzymanie zarabia jako nauczyciel muzyki i poświęca się komponowaniu muzyki.
W tych latach w śród młodego pokolenia artystów – romantyków modne stały się wyprawy w teren. Brali w nich udział poeci, malarze, muzycy w poszukiwaniu kultury ludowej, nowych inspiracji, ucieczki od zgiełku wielkiego miasta.
Pierwsze 125 opracowanych z akompaniamentem fortepianowym pieśni Oskar wydał drukiem w latach 1842-1845.
Swoje podróże etnograficzne odbywał Kolberg latem z zaoszczędzonych pieniędzy z urzędniczej pensji; później z tych funduszy także wydawał drukiem zebrane materiały. Twórczość muzyczna Kolberga to dwie jednoaktówki „obrazów wiejskich”, operetka do „Janka z pod Ojcowa” oraz opera do „Króla pasterzy”.
W latach 1856 – 1857 wydał w Warszawie własnym nakładem dzieło, „Pieśni ludu polskiego”, podzielone na dwie części; „Dumy
i pieśni” oraz „Tańce”.
W tym czasie rozstaje się z pracą urzędnika i poświęca pracom ludoznawczym. Próbuje zagwarantować sobie byt pracą pióra. Trudno było jednak z takiej pracy wyżyć, mimo że Kolberg miał bardzo ograniczone potrzeby i umiał odmawiać sobie wielu rzeczy, aby oszczędności przeznaczyć na badania terenowe i w konsekwencji – powiększanie własnych zbiorów.
Wkrótce czas pokazał, że praca zbieracko – wydawnicza nie tylko nie przynosiła dochodów, ale pociągała za sobą znaczne wydatki.
W celu zapewnienia sobie „chleba” ponownie zaczął udzielać lekcji muzyki. Do druku przygotowywał dzieło „Lud w jego zwyczajach, obrzędach, zabawach, pieśniach, muzyce i tańcach”.
Pierwsza monografia „Sandomierskie” ukazała się drukiem w Warszawie w 1865 roku. W 1867 „Kujawy” w dwóch częściach.
W tym czasie nawiązał współpracę z Towarzystwem Naukowym Krakowskim, późniejszą Akademią Umiejętności, która pomagała w wydawaniu Ludu.. i wspierała dotacjami podróże etnograficzne.
Ukazuje się drukiem; czteroczęściowe „Krakowskie”, siedmioczęściowe „Wielkie Księstwo Poznańskie”, czteroczęściowe „Pokucie”, dwu- „Lubelskie”, dwu- „Kieleckie”, pięcio – „Mazowsze”, „Radomskie”, „Łęczyckie”, dwu-„Kaliskie”, „Kaliskie i Sieradzkie”,„Chełmskie”. Wszystkiego razem 33 tomy za życia autora.
Zmarł 5 czerwca 1890 roku. Pozostałe materiały zaczęto publikować drugiej połowie XX wieku. Zbiorowa edycja Dzieł wszystkich Oskara Kolberga liczy ponad 80 woluminów. Na płycie nagrobnej został wyryty napis „Zasłużonemu Ojczyźnie Rodacy.
Polskę całą przeszedł, lud poznał i ukochał, zwyczaje jego i pieśni w księgi złożył”.
***
Tyle o Kolbergu. A teraz o Polsce. Kiedy z Zachodu dochodziły sygnały, że ochroną są obejmowane; gwara, strój ludowy, język, muzyka, piosenki czy twórcy ludowi poprzez systemy stypendialne; w Niemczech, Francji, Japonii,
w Polsce w tym czasie w latach 90-tych padały; Ośrodki Nowoczesnej Gospodyni, setki klubów „Rolnika” i „Ruchu”, niektóre Gminne Ośrodki Kultury i część placówek Muzealnych a co gorsza wszędzie zostały obcięte środki finansowe na kulturę.
W roku 2003 UNESCO ogłasza konwencję o Ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ratyfikowanie tej umowy zajmuje Polsce tylko 10 lat. Kiedy już wszyscy podpisali. I nie wypadało problemu zamiatać pod dywan.
Zostaje powołana specjalna Rada która praktycznie nie wie co z tym fantem robić i zwołuje w tym temacie specjalne Konferencje Naukowe. Oświadcza, że rozpoczyna budowę systemu ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego niemalże od podstaw. A środowisko badaczy; antropologów, etnografów, muzykologów zyskało po raz pierwszy możliwość zjednoczenia się wokół wspólnej sprawy.
Zastanawiają się nad interpretowaniem definicji „ niematerialne dziedzictwo kulturowe”. Analizują uwikłania terminologiczne
A tymczasem większość tych zjawisk odchodzi razem z twórcami, muzykami i solistami do lepszego z tych światów.
Może ten przegląd w Lututowie będzie taką pierwszą jaskółką
w praktycznej ochronie tego dziedzictwa, formą pielęgnacji
i popularyzacji.
Chwała dla Łódzkiego Domu Kultury i dla Gminy Lututów która zachciała taką inicjatywę przyjąć i współfinansować…
Wieruszowskie Biesiady Folklorystyczne
Około dziesięć lat temu kiedy powstawały powiaty, Gminny Ośrodek Kultury w Lututowie zgłosił propozycję organizowania powiatowych spotkań folklorystycznych.
Lututów jeszcze przed reformą był liderem działalności ludowej, której celem była ochrona
i kultywowanie tradycyjnej kultury ludowej. Kultywowanie dawnych ludowych wierzeń, obyczajów i obrzędów panujących na dawnej wsi polskiej. Zachowanie od zapomnienia pieśni, rękodzieła, muzyki oraz tańców.
Z bagażem pozytywnych doświadczeń zgłosiliśmy propozycję organizacji Powiatowych Spotkań Folklorystycznych. Celem było wyłonienie najlepszych wykonawców do udziału
w konkursach wojewódzkich i ogólnopolskich. Pomysł okazał się trafny i padł na podatny grunt.
Pierwsza biesiada została zorganizowana w 1999 roku w Lututowie, pod hasłem „Ocalić od zapomnienia” wzorowana była na Spotkaniach Folklorystycznych Polski Centralnej „Od kujawiaka do oberka” organizowanych przez Wojewódzki Ośrodek Kultury w Sieradzu. Dlatego też repertuar był podzielony na kategorie a występy oceniało jury składające się etnografów z zaprzyjaźnionych placówek muzealnych.
Ten podział jednak nie odpowiadał wszystkim uczestnikom, bo tak naprawdę każda gmina występowała w odmiennej kategorii. Już w 2000 roku w Sokolnikach na biesiadzie zorganizowanej
z okazji 25 lecia Zespołu Śpiewaczego„Sokolniki” punktowano jedynie zespoły muzyczne, śpiewacze i solistów.
W roku 2002 Przegląd Folklorystyczny ogłoszony był pod hasłem „Śpiewajmy razem”. Była też inna okazja a mianowicie 15 lecie Kapeli Ludowej z Lututowa.
W 2003 roku Biesiada Folklorystyczna włączona była w program obchodów „Dni Lututowa” a dodatkowo zaproszono do udziału w niej sąsiednie gminy Białą, Ostrówek i Klonowę. Jeszcze w 2004 roku biesiadę zorganizowano pod hasłem „Ocalić od zapomnienia” i pojawia się punktacja za poziom występów.
Ale już od roku 2005 główną nazwą jest VI Powiatowa Biesiada Folklorystyczna Zespołów Folklorystycznych i Kapel Podwórkowych. Zmienia się także sposób nagradzania, wysokość nagród określa Starostwo Powiatowe w oparciu o aktywność i zaangażowanie kapel w uświetnianiu imprez powiatowych w skali całego roku.
W 2007 roku obchody Powiatowej Biesiady Folklorystycznej połączone zostały z jubileuszem 20 lecia działalności Kapeli Ludowej „Lututowianie”. Imprezę filmowano, zaproszono etnografów, oraz wszystkich współpracujących z kapelą i tych co przyczynili się do jej sukcesów. Jubilaci otrzymali medale i dyplomy oraz moc gratulacji i życzeń. Medale otrzymali również ci, którzy występowali w zespole tworząc jego historię, oraz ci, którzy zawsze wspierali działalność kapeli.
Przeglądy stały się tradycją oraz sceną, na której można się zaprezentować i wymienić doświadczenia. Ważny też był udział etnografów którzy obserwując występy wyłaniali szczególnie uzdolnionych wykonawców. Dzięki temu kapele uczestniczyły w przeglądach folkloru w Uniejowie, Sieradzu, Dąbrowie Górniczej, Łodzi a „Lututowianie” również w Kazimierzu nad Wisłą.
W 2010 roku Powiatowo-Gminne Spotkania Folklorystyczne zostały zorganizowane w Gminnym Ośrodku Kultury w Czastarach z okazji jubileuszu 25 lecie Kapeli Ludowej Czastary.
Ćwierćwiecze działalności kapeli było okazją do złożenia zespołowi gratulacji, kwiatów i życzeń. Podczas spotkania wręczone zostały osobiście przez Starostę p. Andrzeja Szymanka nagrody ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Wieruszowie.
Tradycyjnie już członkowie zespołów i goście zaproszeni mogli wymieniać się swoimi doświadczeniami i wiedzą podczas wspólnego posiłku oraz degustacji regionalnych potraw i napojów.
Kapela z Czastar w swoim gronie posiada niezwykłego człowieka – skrzypka – klarnecistę, który pomimo ukończonych już 100 lat życia, zagra każdą melodię, nie odmówi kieliszka polskiej wódki i tańca z uczestnikami imprezy.
Minęło wiele lat. W zespołach zmieniali się artyści amatorzy, przychodzili i odchodzili kolejni etnografowie, którzy dzielnie uczyli i kibicowali zespołom. Jednak atmosfera nie zmieniła się wcale. Nadal panuje przyjaźń i koleżeństwo wśród wykonawców ponieważ istnieje wspólna pasja, która wszystkich łączy i scala. Jesteśmy przekonani, że Powiatowa Biesiada nadal będzie integrowała środowiska gminne Powiatu Wieruszowskiego. Wszak napisane jest;
„Gdzie słyszysz śpiew tam wstąp
Tam ludzie dobre serca mają
Bo ludzie źli, ach wierzaj mi
Ci nigdy nie śpiewają”
2012 Dla „Lututowian” był to bardzo pracowity rok bowiem występowali w Kościele grając Koncert Kolęd, w Przedszkolu Publicznym w Lututowie podczas Dnia Seniora oraz Dnia Rodziny, Dniu Strażaka, Dniu Niepodległości, wigilii osób samotnych i OSP, brali udział w imprezie plenerowej „Noc Świętojańska”.Występowali w Sokolnikach podczas Jubileuszu 30 lecia zespołu „Sokolniki”,
w Klonowie na cyklicznej imprezie pod nazwą „Baw się razem z nami” Sulmierzycach, Sieradzu, Galewicach na gminnej imprezie plenerowej, na „Kłomnickim Przeglądzie z Jajem” zdobywając wyróżnienie, w Łodzi, ponadto zespół obsługiwał część obrzędową na Dożynkach Powiatowych w Osieku. Występowali również w Zespole Szkół Rolniczych. W dniu 3 listopada obchodzili swoje 25 lecie połączone z Powiatową Biesiadą Folklorystyczną.
W przeglądzie Jurajskim w Poraju Kapela zajęła II miejsce i zespół śpiewaczy zajął również II miejsce. Nasza kapela rozsławia Gminę Lututów poza jej granicami i jest zespołem o bardzo szerokim repertuarze. Co roku prezentuje w kościele i na uroczystościach wigilijnych kolędy i pastorałki.
W tym roku najbardziej znamienna była wigilia powiatowa straży z udziałem biskupa. Gminny Ośrodek Kultury.
Wersja elektroniczna gazety
