Lututów na przełomie XV-XVI wieku administracyjnie położony na ziemi wieluńskiej.
W okresie tym miejscowość posiada prawa miejskie. W niedalekim sąsiedztwie na ziemiach niegdyś zamieszkiwanych przez Słowian między środkową Łeba i Odrą, powstaje kolebka państwa pruskiego. Niemcy po prawie całkowitym wytępieniu Słowian zakładają na tych terenach państwo nazwane Brandenburgia od nazwy słowiańskiego grodu Braniboru. Z początkiem XV wieku cesarz niemiecki nadał Branderburgię niemieckiej rodzinie Hohenzollernów. Z rodziny tej pochodzi wielki mistrz krzyżacki Albrecht, który przyjąwszy nauki Lutra, za zgodą Zygmunta Starego przemienił państwo zakonne na świeckie. I jako świecki władca Prus Książęcych, złożył Polsce hołd.
Opisywany okres, przełomu dwustu lat zaczyna się i kończy wydarzeniami znaczącymi w dziejach historii państwa polskiego. To dwie wymowne daty tego okresu, podkreślające siłę i znaczenie państwa polskiego. Początek tego okresu 15 lipca 1410 rok. Data pokonania wojsk zakonu krzyżackiego przez Władysława Jagiełłę pod Grunwaldem. Data zamykająca ten okres to 4 lipca 1610 rok. Hetman Żółkiewski, wysłany przeciwko idącym na odsiecz Smoleńska wielokrotnie liczniejszym siłom wroga rozgramia je pod Kłuszynem odnosząc bezprecedensowe zwycięstwo. W dwieście lat po Grunwaldzie zdobywamy Moskwę. Żółkiewski zajmuje stolicę państwa moskiewskiego, doprowadzając tam do wyboru polskiego królewicza Władysława na cara. Te daty warto pamiętać.
Wróćmy do Lututowa. Okres ten to początek miejscowości Lututów i pierwsze dwieście lat jego rozwoju.
Analizując mapę ziemi wieluńskiej z przełomu XV – XVI wieku można dostrzec dość przypadkowo wybraną lokację naszej miejscowości. Lututów w osi północ-południe położony jest przy północnej granicy ziemi wieluńskiej na styku z województwem sieradzkim.
Jednak to co najistotniejsze to lokalizacja w osi wschód-zachód. Widoczne są dwa ośrodki zagęszczenia powstałych miejscowości w tym okresie na terenie ziemi wieluńskiej. Lokacje tych miejscowości to doliny dwóch rzek. Pierwsza to obustronna dolina rzeki Warty. Druga to obustronna dolina rzeki Prosna. W tym przypadku zauważyć można największe natężenie powstawania miejscowości po lewej stronie rzeki Prosna. Obszar powiatu ostrzeszowskiego późniejszego Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
Lututów, jako miasto szlacheckie posiadające kościół, położony jest pomiędzy tymi dwoma ośrodkami z dala od miejscowości ulokowanych w dolinach dwóch rzek. Widoczne oddalenie miejscowości Lututów od tych dwóch ośrodków, słaba bonitacja gleb jest powodem powolnego rozwoju gospodarczego zarówno sektora pozarolniczego zwłaszcza handlu i rzemiosła, jak i sektora rolniczego. Sytuacja ta na początku istnienia miejscowości Lututów, omawianego okresu ugruntowała się na lata. Jednak Lututów pomimo tej lokalizacji stopniowo wzmocnił własny ośrodek terytorialny i zawsze istniał, jako miejscowość gminna, dwukrotnie przywracając prawa miejskie.
Marek Zgadzaj
Dokumenty źródłowe:
1. Opowieści z dziejów powszechnych, część II , wydawnictwo Książnica-Atlas , Lwów-Warszawa 1932 rok
2. Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich i średniowiecza .
Wersja elektroniczna
Wersja elektroniczna gazety
