W sobotę 22.10.2011 r. na polach koło skrzyżowania „ósemki” z drogą na Wieluń, w miejscowości Prusak odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej upamiętniającej zestrzelenie samolotu.
Tablica jest umieszczona pod srebrnym krzyżem z przytwierdzonym śmigłem od samolotu i zawiera informację:„W tym miejscu, 3 września 1939 r. podczas ataku na niemiecką kolumnę transportową spadł zestrzelony przez artylerię przeciwlotniczą samolot PZL.23 KARAŚ z 32 Eskadry Rozpoznawczej. Zginęła cała 3-osobowa załoga: popor. obs. Ludwik Dembek, kpr. strz. sam. Henryk Dubisz i kpr. pil. Edward Kościelny. Cześć Ich Pamięci! Gmina Sokolniki, Październik 2011 r.”
W uroczystości udział wzięli inicjatorzy przedsięwzięcia – członkowie Stowarzyszenia Historycznego „Bataliony Obrony Narodowej”, którzy zaprezentowali się jako oddział wojskowy militarnych grup rekonstrukcyjnych składający się z żołnierzy przedwojennych formacji wojskowych w mundurach będących replikami autentycznych mundurów wojskowych przedwojennych z autentycznym uzbrojeniem z tamtych czasów. W uroczystości także wzięli udział gospodarze i zaproszeni goście: wójt Gminy Sokolnik Sylwester Skrzypek, sekretarz gminy Danuta Janiaczyk, wicestarosta Mirosław Urbaś, młodzież szkolna i indywidualni uczestnicy.
Po odsłonięciu pomnika i odczytaniu rysu historycznego przez Macieja Bednarka – sekretarza Stowarzyszenia żołnierze – członkowie Stowarzyszenia, zaproszeni goście i młodzież szkolna ze szkoły podstawowej w Walichnowach noszącej imię Lotników 32 Eskadry złożyli wieńce i zapalili znicze.
Oddział wojskowy wystąpił pod dowództwem Jerzego Sobocińskiego z Wielunia. Niektórzy członkowie oddziału wojskowego przybyli z Dzierżoniowa i Częstochowy. Krzyż zaprojektował i wykonał Przemysław Bucki.
Obecni na uroczystości podziwiali wielkie zaangażowanie członków Stowarzyszenia w odtworzenie mundurów i uzbrojenia z tamtych czasów i stworzenie specjalnej oprawy dla uroczystości. Była to piękna uroczystość upamiętniająca bohaterskie czyny naszych wspaniałych lotników w obronie Ojczyzny i piękne autentyczne przeżycie dla wszystkich uczestników tej uroczystości.
Kazimierz Błaszczak
Historia samolotu zestrzelonego nad Sokolnikami.
3 września 1939 r. o godz. 7.30 z lotniska Sokolniki (koło Ozorkowa) wystartował samolot PZL.23 Karaś należący do 32 Eskadry Rozpoznawczej w składzie Armii Łódź. Załoga w składzie: ppor. obs. Ludwik Dembek, kpr. strz. sam. Henryk Dubisz i kpr. pil. Edward Kościelny miała rozkaz wyszukania odwodów nieprzyjaciela w rejonie Sieradz-Błaszki-Wieluń. Około godziny 9.00 lotnicy zauważyli niemiecką kolumnę transportową w rejonie Walichnów i zaatakowali ją z lotu koszącego. Podczas trzeciego nalotu samolot został trafiony serią z karabinu maszynowego, zapalił się i runął na ziemię. Według świadków lotnicy do ostatniej chwili prowadzili ogień z broni pokładowej. Sprawcami zestrzelenia byli żołnierze I batalionu niemieckiego 95 pułku piechoty ze składu 17 Dywizji Piechoty. Nalot dał się Niemcom we znaki i spowodował znaczne straty. Oberleutnant Riessner w swoich wspomnieniach pisał o „bezczelnym polskim samolocie szturmowym”. Ciała polskich lotników zostały pogrzebane w miejscu upadku samolotu. Już w listopadzie 1939 roku po zabraniu wraku samolotu okupant polecił sołtysowi przeniesienie szczątków lotników na cmentarz parafialny. Z niewyjaśnionych przyczyn ekshumowano wtedy szczątki tylko jednego lotnika – kaprala Henryka Dubisza. W latach 60-tych okoliczni mieszkańcy ufundowali pomnik, który na cmentarzu parafialnym w Walichnowach stoi do dziś. Sprawa pozostałych dwóch poległych lotników powróciła dopiero w latach osiemdziesiątych, kiedy poszukiwania zainicjował Juliusz Molski, a zaangażował się w nie Zygmunt Kościelny – brat Edwarda. Poszukiwania doprowadziły jesienią 1987 roku do ekshumacji szczątków podporucznika Dembka i kaprala Kościelnego. Należy dodać, że w prace bardzo mocno zaangażowane było społeczeństwo Walichnów. 16 października 1987 r. w kościele parafialnym w Walichnowach odbyły się uroczystości pogrzebowe, w których uczestniczyli krewni poległych, przedstawiciele lokalnych władz, kompania honorowa Wojska Polskiego z Poznania wraz z orkiestrą, delegacje młodzieży z okolicznych szkół, harcerze i liczni mieszkańcy wsi. Trumny ze szczątkami zostały przewiezione do Poznania i z honorami złożone w kwaterze polskich lotników na poznańskiej Cytadeli. Ukoronowaniem zaangażowania mieszkańców Walichnów w całą historię było nadanie Szkole Podstawowej w Walichnowach imienia 32 Eskadry Rozpoznawczej Lotnictwa Armii Łódź, które odbyło się 3 maja 1990 r.
Maciej Bednarek
Wersja elektroniczna gazety
