W dniu 16 marca 2013 roku przypadała 130 rocznica urodzin Jadwigi Beatryksy Marii z hrabiów Szembeków – Szeptyckiej. Urodziła się w siemianickim dworze 16 marca 1883 roku. Rosła pod urokiem dzieł swojego dziadka – Jana Aleksandra hr. Fredry.
Pod opieką swej matki Marii z Fredrów hr. Szembekowej (patronka Biblioteki Publicznej w Kępnie imienia Marii z Fredrów hr. Szembekowej – inicjatorem nadania było Towarzystwo Historyczne im. Szembeków) zorganizowała w 1899 w siemianickim dworze tajną szkołę polską dla niemczonych w rządowej szkole. Pierwszymi uczniami były dzieci: Ślązaków, Nawrotów i Duchnika, który był leśnikiem w majątku Szembeków. Wspólnie z siostrą Zofią gorliwie pracowały w Towarzystwie Czytelni Ludowych, propagując polską książkę. W dzień swoich imienin w 1902 roku poślubiła Leona hr. Szeptyckiego – właściciela Przyłbic w Galicji. Urodziła mu ośmioro dzieci. Zajmowała się pracą pisarską i artystyczną, a talenty odziedziczyła po stryju artyście malarzu po Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium Stanisławie hr. Szembeku i po babci Zofii z Fredrów hr. Szeptyckiej. Była modelką i uczennicą Tomasza Lisiewicza (ucznia Jana Matejki). Pozowała do obrazu „Marzenie”, a razem z bratem Aleksandrem (pierwszym Prezesem Izb Rolniczych w okresie międzywojennym ) do obrazu ,,Chrystus i lilie”. Jej rysy nosi także święta Jadwiga w siemianickim kościele pw. Św. Idziego. W Przyłbicach namalowała portret ojca Piotra jako powstańca styczniowego oraz szkice pt. „Zwiastowanie” i „Ecce Homo”, obraz historyczny „Bitwa pod Płowcami” i „Wjazd króla Chrobrego do Kijowa’’. Obok malarstwa uprawiała z powodzeniem hafciarstwo artystyczne. Mając 15 lat zadebiutowała poematem „Rodzinne kąty”. Najbardziej zapaliła się do badania prehistorii. Wspólnie z siostrą Zofią odkryły kilka grobów prehistorycznych, których zawartość przekazały do Muzeum Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Sprawozdanie zostało opublikowane w Rocznikach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w 1902 roku. Od miejscowych rolników otrzymała wiele starych skrzyń, z których każda była ozdobiona wzorem. Wraz Zofią (przyszłą zakonnicą Sióstr Niepokalanek, która spoczywa w krypcie Niepokalanek w Szymanowie k. Warszawy) opisze stroje ludowe z Siemianic, Rakowa i okolic. Napisała „Przyczynki do etnografii wielkopolskich” , które opisują 142 pieśni, 8 tańców, 6 wesel, 9 dożynek i wiele obyczajów ludowych. Jako 20 letnia dziewczyna Jadwiga referowała swe prace archeologiczne na posiedzeniu naukowym w Towarzystwie Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Na łamach Roczników wspomnianego Towarzystwa trzykrotnie ogłaszane były sprawozdania z postępu wykopalisk. Słynny archeolog profesor Józef Kostrzewski bardzo wysoko ocenił prace archeologiczne obu prawnuczek Aleksandra hr. Fredry. Zofia i Jadwiga były przekonane, że obyczaje ludu to nie tylko własność, to spuścizna po czasach dawnych, nić pomagająca zrozumieć i pokochać przeszłość. Za wspomnianą pracę obie siostry zostały honorowymi członkami Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Gdy zbliżała się II wojna światowa Jadwiga i Leon hr. Szeptyccy przebywali w majątku w Przyłbicach. Zostali zamordowani we wrześniu 1939 roku przez NKWD. Ich syn kleryk ze Lwowa koniecznie chciał służyć Ojczyźnie jako oficer Wojska Polskiego, został zamordowany wiosną 1940 roku przez NKWD w lesie katyńskim.
Warto w 150 rocznicę powstania styczniowego przypomnieć Ojca Jadwigi – Piotra hrabiego Szembeka, który urodzony został w 1843, a zmarł w 1896. Po ukończeniu w roku 1860 Królewskiego Katolickiego Gimnazjum we Wrocławiu, studiował Szembek (był tenorem) w paryskiej Escole Centrale des Artes et Monufactures. Gdy dowiedział się o wybuchu powstania, przerwał studia i wraz z bratem Aleksandrem Kazimierzem zaciągnął się do powstania. Był łącznikiem Edmunda Taczanowskiego z oddziałami poznańskimi, a następnie został przydzielony do pułku w województwie kaliskim, gdzie zajmował wypłacaniem żołdu. Uczestniczył w bitwie pod Ignacewem. Po upadku Powstania wrócił do Siemianic. Warto w rocznicę powstania styczniowego zapalić znicz przed epitafium Piotra hr. Szembeka i jego żony Marii z Fredrów hr. Szembekowej. Epitafium znajduje się przy rodowej krypcie Szembeków przy kościele pwz. Św. Idziego w Siemianicach. Tylko Warszawa pamięta o 225 rocznicy urodzin generała Piotra hr. Szembeka. Od 2010 roku Gimnazjum nr 22 Warszawie nosi imię Generała Piotra Szembeka, a inicjatorem nadania jest Towarzystwo Historyczne im. Szembeków. Rada Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy w marcu 2013 r. podjęła stanowisko upamiętnienia Generała Piotra hr. Szembeka. Już 18 maja 2013 roku na terenie Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, po odnowieniu Placu Szembeka, odbędzie się uroczyste jego otwarcie. Przywitania zaproszonych gości dokona Burmistrz Pragi Południe m.st. Warszawy Tomasz Kucharski, na temat Generała Piotra hr. Szembeka osobiście wygłoszę stosowny referat, nastąpi poświęcenie Placu Szembeka przez Arcybiskupa Henryka Hosera, zaś Burmistrz Tomasz Kucharski odsłoni tablice pamiątkową poświęconej historii Placu (nazwa pochodzi od imienia Generała Piotra hr. Szembeka, plac nosi tą nazwę od 1927 roku). Nastąpi uroczysty wystrzał na cześć Generała Piotra hr. Szembeka w wykonaniu Bractwa Kurkowego. Planowane jest wystąpienie Przewodniczącego Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Generała Piotra hr. Szembeka na Placu Szembeka – Mirosława Sztybera (Prezes Centrum Handlowego Szembeka). Jesienią na terenie Pragi Południe odbędzie sympozjum pt. „Warszawianin Rodem – generał Piotr hr. Szembek – przyjaciel Francji”. Zastanawiam się, czy ktoś z Siemianic, na przykład Wójt Gminy Łęka Opatowska Witold Jankowski pamięta o rodzie Szembeków z Siemianic. Pierwszorzędnie należy odnowić przy kościele św. Idziego w Siemianicach kryptę Szembeków. Powolnym krokiem zbliża się rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja z 1791 roku, we wspomnianej krypcie spoczywa Ojciec generała Piotra hr. Szembeka – Ignacy hrabia Szembek, poseł na Sejm Wielki, kawaler Orderu Orła Białego, poseł ziemi wieluńskiej, cześnik ostrzeszowski. Jest wiele do zrobienia w Siemianicach wokół Rodu Biskupiego i Prymasowskiego Szembeków. Warto zapalić znicz pamięci upamiętniający naszych narodowych Bohaterów.
Więc kiedy moje czoło zmartwienia powleką I ogarną mnie smutki albo niepokoje Serce westchnie za dniami które już daleko I zapłaczę za wami Siemianice moje!…
(„Rodzinne kąty”, fragment, autor Jadwiga hr. Szembekowa – Szeptycka)
Nie tylko pamiętam o Szembekach z Siemianic, ale także o tych spod Krakowa – w rodowej siedzibie Szembeków w Porębie Żegoty przygotowuje we wrześniu konferencję pt.: „DYPLOMACJA ŚWIATOWA I TEKI JANA HR. SZEMBEKA”. Również jesienią 2013 roku będę organizował konferencje rolniczą pt. „Rola Izb Rolniczych w Unii Europejskiej”, by przypomnieć dr Aleksandra hr. Szembeka z Siemianic i Ojca Spółdzielczości Księdza Piotra Wawrzyniaka. Konferencja odbędzie się pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanisława Kalemby, Prezesa Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiktora Szmulewicza w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warto przypomnieć czytelnikom, że w roku 1987, kiedy zajechałem do Siemianic i poznałem historię Rodu Szembeków, nie zostałem wpuszczony do pałacu Szembeków, bowiem tutaj po II wojnie światowej pałac został zajęty przez powstającą Akademię Rolniczą w Poznaniu i tutaj powstał Leśny Zakład Doświadczalny im. Towarzysza Marchlewskiego. Dopiero w listopadzie 1990 roku w Laskach i Siemianicach zorganizowałem drugą sesję na temat Rodu Szembeków, na którą zaprosiłem właścicielkę Siemianic Panią doktor Elżbietę hr. Szeptycką i jej rodzinę. Zbierałem wszelkie dokumenty związane z tym rodem, by w roku 1992 zorganizować sympozjum na temat Ks. Włodzimierza hr. Szembeka i Jego brata Jana hr. Szembeka, który od 1932 do 1939 roku pełnił funkcje Wiceministra Spraw Zagranicznych II R.P., jest autorem bardzo ciekawych pamiętników. Sympozjum odbyło się w Porębie Żegoty, tutaj po raz pierwszy spotkali się Wójtowie z Alwerni Pan Stanisław Papież i Wójt Gminy Łęka Opatowska Witold Jankowski. Byłem przekonany, że w okresie odbudowy demokracji zostanie przywrócony regionalizm i o tym wybitnym rodzie z Siemianic i nie tylko z Siemianic będzie się pamiętało. Tak wiele dobrego zrobili dla Kościoła i Ojczyzny.
Władysław Ryszard Szeląg
PrezesTowarzystwa Historycznego im. Szembeków w Warszawie
Wersja elektroniczna gazety
