Według zasad religii mojżeszowej cmentarz powinien znajdować się nie bliżej niż 50 łokci (25 m) od najbliższego domu mieszkalnego, a jego granice winny być wyznaczone płotem lub okopem. Wynikało to, z jednej strony z potrzeby ochrony przed rabusiami i zwierzętami, a z drugiej strony zaś wiązało się z koniecznością wskazania kohenom terenu nieczystego.
Na cmentarzu żydowskim nie wolno nosić tałesu ani czytać tory, by nie
zawstydzać zmarłych, którzy nie mogą czynić tych powinności. Cmentarz jest
miejscem świętym. Najważniejsze jest to, co kryje ziemia. Nie ma większego znaczenia
czy cokolwiek zachowało się na jej powierzchni. Prochy w stanie nienaruszanym powinny
oczekiwać na dzień Sądu Ostatecznego. Ekshumacja może odbyć się tylko w wyjątkowych
wypadkach, na przykład, gdy rodzina chce przewieść prochy do Ziemi Świętej. Trzeba je jednak zabrać wraz z otaczającą je ziemią aby ich nie naruszyć. To podstawowa zasada religii
mojżeszowej nie znana naszemu społeczeństwu, wychowanemu w innej tradycji religijnej.
W miastach średniowiecznych, gdy teren cmentarza był zapełniony mogiłami, a nie można
było zakupić dodatkowego gruntu-na stare groby zasypywano ok 1,5 m ziemi i tworzono nowe pole grzebalne.
Sprawami pochówku w gminach żydowskich zajmowało się Bractwo Pogrzebowe (Chewra
Kadisza). Przynależność do tej organizacji była zaszczytem, ponieważ pomaganie umierającym i uczestnictwo w uroczystościach pogrzebowych było jednym z najważniejszych dobrych uczynków. Zmarły powinien być pochowany jak najszybciej-już
następnego dnia po śmierci,o ile nie jest to szabat lub inne święto.
Ciało zmarłego przenoszone jest na cmentarz do specjalnego pomieszczenia (Tahara), gdzie
dokonuje się rytualnego obmywania. Potem owinięte całunem niesione jest na marach do
grobu. Zwłoki układa się w grobie nieobudowanym twarzą w kierunku Jerozolimy.
W Polsce przyjęte było rozdzielanie po śmierci kobiet i mężczyzn, czyli grzebanie ich w różnych miejscach. Groby zakładano rzędami według kolejności umierania. Wyjątek
czyniono tylko dla rabina, wydzielając osobne miejsce. Zasady te zmieniono dopiero po
pojawieniu się ruchu asymilatorskiego, czyli w drugiej połowie XIX w.
Nagrobek był stawiany zazwyczaj w pierwszą rocznicę śmierci. Napis na nagrobku (macewie) był wykuwany w języku hebrajskim i zawierał podstawowe informacje o zmarłym. Często nawet nie podawano nazwiska zmarłego. Wymieniano za to jego zalety i dobre uczynki.
Podawano tylko zawody związane z praktykami religijnymi tj. mohel, sofer, przewodniczący
sądu rabinackiego, itp. Na macewy używano kamieni pochodzących z najbliższej okolicy,
stąd często nietrwałego i szybko rozpadającego się. Nie przywiązywano zbytnio wagi do ich
utrzymania, co wcale nie znaczy, że w ogóle o nie dbano. Kwiatów na grobach co prawda
nie sadzono ale obowiązkiem rodziny było odwiedzanie grobu w rocznicę śmierci.
Przychodzono także licznie na cmentarz dnia 9- go każdego miesiąca w rocznicę zburzenia świątyni jerozolimskiej i w miesiącu elul czyli poprzedzającym Nowy Rok (sierpień, wrzesień).
Zwyczajowo często odwiedzano także groby cadyków. Kierowano wtedy do nich prośby pisane na kartkach i zapalano znicze.
Opracował Andrzej Olbromski na postawie materiałów Jana Jagielskiego z
Żydowskiego Instytutu Historycznego
Wersja elektroniczna gazety
