12 czerwca 2017 r. z inicjatywy Zarządu Oddziału Miejsko – Powiatowego Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków w Wieruszowie odbyło się spotkanie edukacyjne dla osób dotkniętych cukrzycą. Pani Karolina Krawczyk Borowiec dietetyczka wygłosiła ciekawy wykład nt. leczenia cukrzycy dietą.
Dieta w leczeniu cukrzycy typu 2 ma wiele celów, utrzymanie prawidłowego (bliskiego normy) stężenia glukozy w surowicy krwi, dokonywanego poprzez oznaczanie glikemii na glukometrze (w celu prewencji powikłań cukrzycy), utrzymanie optymalnego stężenia lipidów i lipoprotein w surowicy krwi (cholesterol całkowity, frakcja LDL cholesterolu, frakcja HDL cholesterolu, triglicerydy),utrzymywanie optymalnych wartości ciśnienia tętniczego krwi (w celu redukcji ryzyka chorób naczyń),uzyskanie i utrzymanie pożądanej masy ciała.Warto zatem zwrócić uwagę na zdrowe żywienie, które będzie pomagało osiągnąć powyższe cele. W jaki sposób dokonywać wyborów żywieniowych, by stężenie glukozy nie wzrastało zbyt gwałtownie.
Produkty zbożowe
Niezwykle istotne jest, aby wybierać produkty z niskim indeksem glikemicznym (IG < 55). Będą one bardzo stopniowo podnosiły glikemię we krwi, nie powodując gwałtownej hiperglikemii poposiłkowej. Do takich produktów należą wszystkie produkty z pełnego przemiału: pieczywo wypiekane z mąki o wysokim przemiale (najlepiej mąka żytnia lub żytnia z niewielkim dodatkiem mąki pszennej), kasza gryczana, kasza jęczmienna pęczak, ryż brązowy, ryż dziki, ryż basmati, ryż paraboliczny, płatki owsiane górskie, płatki jęczmienne, płatki żytnie, musli bez dodatku cukru, makarony pełnoziarniste. Im mniej rozgotowane produkty zbożowe, tym mają niższy indeks glikemiczny.
Produkty mleczne
W tej grupie produktów w swoim wyborze należy uwzględnić mleko 0,5 – 2%, jogurty naturalne, kefiry, maślanki, chude i półtłuste sery twarogowe, serki wiejskie, serki homogenizowane typu light. Sporadycznie w diecie mogą się pojawić sery o wysokiej zawartości tłuszczu: żółte, pleśniowe, typu feta, mozzarella, typu fromage. Sery te ze względu na wysoką zawartość tłuszczu i nasyconych kwasów tłuszczowych mogą przyczynić się do szybszego rozwoju zaburzeń lipidowych.
Mięso, ryby, jaja, nasiona strączkowe
Należy wybierać chude gatunki mięs: wołowinę, cielęcinę, drób bez skóry, królika, wieprzowinę (polędwiczki, schab). Wybierane wędliny nie powinny zawierać widocznego tłuszczu i nie powinny być mielone (w mielonych wędlinach jest dużo tłuszczu dodanego).
Warto włączyć do jadłospisu: chudą szynkę, polędwicę, wędliny drobiowe. Z ryb należy wybierać tłuste gatunki ze względu na zawartość kwasów omega-3 (działają przeciwmiażdżycowo, przeciwzapalnie): halibuta, łososia, makrelę, śledzia, sardynki. Warto dietę urozmaicić w chude gatunki ryb: dorsza, mintaja, morszczuka, solę. Ze względu na zawartość jodu preferowane są ryby morskie. Jako alternatywa dla mięs i ryb warto, by w diecie pojawiły się nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soja, soczewica, ciecierzyca). Stanowią one dobre źródło białka roślinnego, jak również są źródłem magnezu, cynku, witamin z grupy B. Jaja powinny pojawiać się w diecie jako zamiennik produktów dostarczających białka zwierzęcego.
Preferowanym sposobem obróbki mięs i ryb jest pieczenie, grillowanie, gotowanie na parze, duszenie bez wstępnego obsmażania. Istotne jest, by nie panierować mięs i ryb – dodana panierka znacznie podwyższa kaloryczność posiłku (ok. 300–400 kcal więcej niż mięso/ryba bez panierki).
Warzywa i owoce
Powinny stanowić podstawę żywienia, ponieważ dostarczają wielu cennych składników mineralnych, witamin, polifenoli. Należy podkreślić jednak, że 3/4 spożycia powinny stanowić warzywa, a 1/4 owoce. Warzywa ze względu na zawartość węglowodanów (cukrów) złożonych również mają indeks glikemiczny. Określa określa tempo, w jakim cukier podnosi się po zjedzeniu określonych produktów spożywczych. Produkty spożywcze zaklasyfikowane są do tabeli indeksu glikemicznego, gdzie każdy produkt spożywczy ma swój numer. Im wyższy numer przy konkretnym produkcie, tym wyższy indeks glikemiczny i szybszy wzrost cukru we krwi. Warzywa o wysokim indeksie glikemicznym to gotowane ziemniaki, gotowana marchew, gotowane buraczki, warzywa konserwowe z puszki (kukurydza, groszek zielony). Wymienione warzywa będą w szybki sposób podnosić stężenie cukru we krwi. W diecie pacjenta z cukrzycą powinny pojawiać się minimum 5 razy dziennie warzywa o niskim indeksie glikemicznym. Są to: pomidor, ogórek, wszystkie rodzaje sałat (lodowa, masłowa, rukola, roszponka, endywia), bakłażan, cukinia, rzodkiewka, cebula, seler naciowy, szparagi, papryka, kalafior, fasolka szparagowa, rzodkiew biała.
Owoce zawierają węglowodany proste, które będą w szybki sposób wpływać na stężenie cukru we krwi, dlatego nie można ich spożywać w nieograniczonych ilościach. W grupie owoców, które szczególnie szybko podnoszą poziom cukru we krwi, znajdują się: banany, winogrona, arbuz, owoce suszone, czereśnie, owoce z puszki. Dopuszcza się w diecie 2 do 3 porcji owoców (1 porcja to 80–100 g części jadalnych), preferowane to: owoce jagodowe (maliny, truskawki, borówka, jagody, jeżyny), owoce cytrusowe (pomarańcze, mandarynki, pomelo, grejpfruty), agrest, czarna porzeczka, śliwki, nektarynki, jabłka, granaty, brzoskwinie, wiśnie, gruszki.
Tłuszcze
Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego (masło, smalec, śmietany) należy zamieniać na tłuszcze pochodzenia roślinnego – oleje roślinne, tj. rzepakowy, lniany, słonecznikowy, z pestek winogron, z czarnuszki, oliwę z oliwek, margaryny miękkie (te w kubkach), margaryny miękkie z dodatkiem steroli/stanoli (dla osób ze zwiększonym stężeniem cholesterolu we krwi).
Orzechy
Dobrym źródłem wysokiej jakości tłuszczu, jak również witamin, składników mineralnych są orzechy i pestki (dyni, słonecznika). Warto, aby pojawiały się one w diecie 3 razy w tygodniu. Ważne, by nie zawierały soli, cukru lub miodu.
Napoje
Należy wyeliminować z diety soki owocowe, napoje, nektary – zawierają one cukier i będą szybko podnosić stężenie cukru we krwi. Należy do swojej diety wprowadzić niskosodową wodę, herbaty ziołowe, owocowe bez cukru i miodu, kakao. Smak wody można urozmaicić poprzez dodatek plastra cytryny, pomarańczy, grejpfruta, mięty, melisy, zielonego ogórka czy bazylii.
Przyprawy
Warto sięgać po przyprawy jednoskładnikowe, ponieważ nie będą miały ukrytego cukru (w gotowych mieszankach przypraw cukier jest bardzo często obecny). Świeże i suszone zioła, ocet winny, balsamiczny, wanilia, cynamon czy sok z cytryny – to przyprawy, które z powodzeniem ożywią niejedną potrawę. Ważne, by zmniejszać użycie soli i nie przyprawiać potraw zbyt ostro. Ostry smak pobudza apetyt, a sód spożyty wraz z solą (obecny w obfitych ilościach w gotowych mieszankach przypraw) przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego.
Utrzymanie prawidłowego (bliskiego normy) stężenia glukozy w surowicy krwi, dokonywanego poprzez oznaczanie glikemii na glukometrze (w celu prewencji powikłań cukrzycy),posiłki warto spożywać regularnie (co 3–4 godz.) i małymi porcjami – zapobiega to dużym wahaniom glikemii w ciągu dnia, najlepszym sposobem na sprawdzenie wpływu poszczególnych posiłków na glikemię jest zrobienie pomiaru glukozy za pomocą glukometru przed posiłkiem i 2 godziny po nim,obfity dodatek tłuszczu, obfita porcja orzechów, spożycie tłustych potraw powodują tzw. późne przecukrzenie – obserwuje się wzrost stężenia cukru we krwi od 3 do 8 godzin po posiłku,dodatek surowych warzyw do posiłków powoduje spowolnienie opróżniania żołądka i tym samym spowalnia nagłe wchłanianie węglowodanów oraz powoduje skok glikemii,im bardziej prosty w składzie i bardziej naturalny produkt, tym ma mniej dodatków, które mogą w sposób nieprzewidywalny wpłynąć na glikemię poposiłkową, aktywność fizyczna poprawia insulinową wrażliwość, co w efekcie poprawia glikemię.
Podstawą menu powinny być produkty o (niskim indeksie glikemicznym IG poniżej 50) i wysokiej zawartości błonnika. Trzeba za to unikać produktów o niskiej zawartości błonnika (słodyczy, białego pieczywa, makaronu i ryżu) i wysokim IG powyżej 50) Należy też zrezygnować z tłustych mięs i wędlin, masło zastąpić margaryną, a tłusty nabiał chudym. Tłuszcze warto ograniczyć do 1–2 łyżek oleju rzepakowego lub oliwy dziennie. Podstawę menu powinny stanowić surowe warzywa.
Co ustabilizuje poziom glukozy?
1. Migdały i orzechy: IG 15, błonnik 12,9 g/100 g
2. Brukselka: IG 15, błonnik 5,4 g/100 g
3. Seler korzeniowy: IG 15, błonnik 4,9/100 g
4. Rzodkiewka: IG 15, 2,5/100 g
5. Kapusta czerwona: IG 15, błonnik 2,5/100 g
6. Sałata: IG 15 błonnik, 1,4/100 g
7. Kasza gryczana: IG 40, błonnik 5,9/100 g
8. Chleb żytni: IG 45, błonnik 4,7/100 g
tyczka wygłosiła ciekawy wykład nt. leczenia cukrzycy dietą. Uczestnicy mogli dowiedzieć się jakie produkty posiadają niski indeks glikemiczny.
Barbara Bezen, prezes oddziału Zarządu Miejsko-Powiatowego PSD w Wieruszowie
Wersja elektroniczna gazety
