Święto Niepodległości i Straży Granicznej w Wójcinie

Mszą świętą w kościele parafialnym pw. Św. Katarzyny i św. Walentego w Wójcinie w intencji Ojczyzny oraz strażników granicznych Komisariatu Dzietrzkowice i Urzędników Urzędu Celnego w Goli rozpoczęła się uroczystość Święta Niepodległości i Straży Granicznej zorganizowana przez Stowarzyszenie Historyczne Gloria Victis.

W okresie międzywojennym Straż Graniczna swoje święto obchodziła 11 listopada tj. od daty jej powstania w 1928 r. do 1939 r. Dzień ten był świętem tej formacji. Dzień Niepodległości i 103. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę obchodzono pod hasłem „Święto Niepodległości i Straży Granicznej”.

Po nabożeństwie sprawowanym przez proboszcza parafii Wójcin ks. Józefa Kaczmarka Prezes Gloria Victis Ireneusz Karbowski przeczytał rys historyczny nt. Straży Granicznej na naszym terenie.

11 listopada to Narodowe Święto Niepodległości. W okresie międzywojennym, od momentu powołania do życia Straży Granicznej w 1928 roku, dzień ten był również świętem tejże formacji przez cały okres jej istnienia do 1939 roku. W tamtym czasie główne uroczystości odbywały się na placu apelowym przed komisariatem Straży Granicznej w Dzietrzkowicach, obecnie jest to budynek kwiaciarni przy ulicy 1000-lecia pod numerem 29. Nasze Stowarzyszenie tą tradycję wspólnie z księdzem proboszczem pragnie przypomnieć w Wójcinie. Na tutejszym cmentarzu spoczywają nie tylko ofiary 1 września 1939 roku, wśród których jest strażnik Leon Pietraszewski, Jan Światek oraz Walenty Obersztyn. Spoczywają tutaj inni strażnicy, którym dane było przeżyć wojnę obronną i późniejszy czas okupacji. Mieszkali po wojnie w Wójcinie i Goli, żyjąc i pracując wśród lokalnej społeczności. Są to Piotr Seweryn, Piotr Baran, Jan Kaleta, Andrzej Balasiński, także Klemens Mączka z Urzędu Celnego w Goli. Ponadto na tablicy pamiątkowej upamiętniającej poległych za ojczyznę w latach 1939-1945 wymienieni są jeszcze dwaj strażnicy związani z tym terenem- pochowany w Skomlinie strażnik Ludwik Stępień oraz strażnik Bolesław Lodowski, więzień obozu koncentracyjnego, który zginął w 1945 roku będąc uczestnikiem jednym z wielu marszów śmierci zdążających na zachód przed nacierającą Armią Czerwoną. W dzisiejszym dniu pragniemy oddać im wszystkim hołd oraz przypomnieć o nich lokalnej społeczności. W okresie międzywojennym obecny powiat wieruszowski był częścią powiatu wieluńskiego, który leżał w granicach Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej, z siedzibą w Poznaniu. Jeden z 13 podległych Inspektoratów Granicznych miał swoją siedzibę w Wieluniu, w budynku w którym obecnie znajduje się siedziba radia Ziemi Wieluńskiej. Pod Inspektorat w Wieluniu podlegały trzy Komisariaty: w Praszce, Rudnikach oraz Dzietrzkowicach. Komisariatowi w Dzietrzkowicach podlegały następujące placówki I linii: Bezula, Krupka w Łubnicach, Gola, Chróścin, Toplin oraz Wójcin. Placówki wywiadowcze II linii znajdowały się w Bolesławcu, Skomlinie oraz w siedzibie Komisariatu. W Wójcinie swoją placówkę strażnicy graniczni mieli do roku 1934, w budynku pod adresem Wojska Polskiego 3., natomiast po wybudowaniu nowego budynku w 1935 roku przenieśli się pod numer 2., budynek ten istniej do dnia dzisiejszego i znajduje się naprzeciwko parkingu przy kościele. Warto też wspomnieć, że na terenie Wójcina znajdowało się jedno z przejść gospodarczych, które zlokalizowane było przy młynie. Ostatnim Komendantem Komisariatu w Dzietrzkowicach był podkomisarz Józef Pawłusiewicz, późniejszy pułkownik Wojska Polskiego i uznany hodowca psów gończych. Stojąc na czele plutonu wzmocnienia oraz podległych mu strażników 1 września 1939 roku zgodnie z rozkazem prowadził walki opóźniające. Po czym wycofał się do miejsca koncentracji w Łasku, skąd po otrzymaniu dalszych rozkazów dotarł z podległymi mu ludźmi do Centralnej Szkoły Granicznej w Rawie Ruskiej. Tam 17 września zastała ich wiadomość o wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski…

Po zakończonej mszy Stowarzyszenie Historyczne Gloria Victis wystawiło wartę przed kościołem. Pod tablicą upamiętniającą poległych i pomordowanych w parafii Wójcin w trakcie II Wojny Światowej samorząd powiatu wieruszowskiego na czele ze starostą wieruszowskim Andrzejem Szymankiem, wicestarostą Stefanem Pietrasem, radnymi RPW, samorząd Gminy Łubnice, delegacje instytucji i organizacji, młodzież szkolna, druhowie OSP wraz z Młodzieżową Drużyną Pożarniczą oraz mieszkańcy złożyli wiązanki i znicze. Następnie nastąpił przejazd na cmentarz parafialny, by na grobach strażników granicznych Komisariatu Dzietrzkowice oraz urzędników Urzędu Celnego oddać im hołd i zapalić znicze pamięci.

Anna Świegot

Foto/Film. E. Tomaszek