Zarząd Towarzystwa Miłośników Ziemi Kępińskiej w Kępnie pod egida Mariana Lorenza w ostatnią sobotę września zorganizował wycieczkę autokarową do Kalisza – Zawodzie, Muzeum Okręgowego w Kaliszu i Russowa.
W wycieczce wzięło udział około 50 osób. Zwiedzali Muzeum Okręgowe, któremu podlega kilka oddziałów: Rezerwat Archeologiczny na Zawodziu, Dworek Marii Dąbrowskiej w Russowie, ale także Galerie Tadeusza Kulisiewicza w Kaliszu i Pałac w Lewkowie.
Muzeum Okręgowe w Kaliszu
Wędrówkę śladami przeszłości rozpoczęli od głównej siedziby, gdzie znajdują się zbiory archeologiczne oraz eksponaty związane z historią Kalisza – miasta wymienionego w II w. n.e. w pismach geografa rzymskiego Klaudiusza Ptolemeusza. Na uwagę zabytków średniowiecznych zasługuje Bazylika Wniebowzięcia NMP, w którym znajduje się obraz Świętej Rodziny uznawany od XVII w. za cudowny.
Zbiory archeologiczne tworzą wystawę stałą pt. „Z pradziejów Kalisza i okolic” obejmuje ona czasy od pradziejów, przez starożytność, wczesne średniowiecze, aż do lokacji miasta w połowie XIII w. Początek wystawy to odkryte w okolicy Kalisza kości zwierząt z epoki lodowcowej – nosorożców i mamutów, dalej pokazane są ślady działalności ludzkiej w okresie paleolitu, neolitu oraz w epoce brązu i żelaza oraz zabytki wczesnego średniowiecza z Rezerwatu Archeologicznego na Zawodziu w Kaliszu, gdzie pod reliktami grodu z X-XII w. odsłonięto pogańskie cmentarzysko kurhanowe, oraz płytę nagrobną księcia Mieszka Starego, władcy Polski zmarłego w 1202r.
Wędrujemy dalej to ekspozycja historyczna „Z dziejów Kalisza”, podzielona chronologicznie na kilka części pod hasłami: „Miasto książęce i królewskie”, „Pod obcym panowaniem” ( Polska pod zaborami), „Lata międzywojenne” (1918-1939), „II wojna światowa” (1939-1945). Jest też miejsce poświęcone kwestii współistnienia w Kaliszu wielu wyznań religijnych – obok siebie pamiątki z kościołów katolickiego i ewangelickiego oraz judaika, albowiem Kalisz był miastem jednej z najstarszych gmin żydowskich w Polsce.
Rezerwat archeologiczny „ Kaliski Gród Piastów”
Rezerwat Archeologiczny na Zawodziu kryje pozostałości zabudowań grodowych Kalisza z okresu X-XII w. Wejście do grodu prowadzi przez zrekonstruowany drewniany most i bramę wjazdową wykonaną z bali drewnianych usytuowaną w linii wału. Po obu stronach palisada, a przed nią nad pozostałościami oczyszczonej fosy – ostrokół. Odbudowano także fragment wału w konstrukcji drewniano-ziemnej, zlokalizowany w części południowo-wschodniej grodziska, który wypełniono kamieniami.
Celem pokazania zabudowy mieszkalnej postawiono siedem budynków różniących się od siebie wielkością i konstrukcją ścian oraz pokryciem powierzchni dachu (trzcina lub dranice). Na terenie grodu umieszczono także kamienny kopiec-kurhan w miejscu jego odkrycia, jako najstarszy element związany z funkcjonowaniem pogańskiego cmentarzyska ciałopalnego. W celach edukacyjnych sporządzono i ustawiono dwie granitowe makiety przedstawiające: rezerwat na Zawodziu z wszelkimi rekonstrukcjami oraz kolegiatę pod wezwaniem św. Pawła wykonaną z piaskowca oraz repliki trzech łodzi dłubanek.
Wszystkie elementy architektury połączone są specjalnie wytyczonymi ścieżkami wkomponowanymi w pasy zieleni, w których gatunki roślin, podkreślają zróżnicowanie chronologiczne fazy obiektu. Na podgrodzie z dzielnicy Stare Miasto przeniesiono drewnianą zagrodę ze schyłku XVIII wieku. Na terenie Rezerwatu Archeologicznego „Kaliski Gród Piastów” na Zawodziu zapoznać się można z reliktami grodu wczesnośredniowiecznego oraz efektami prac rekonstrukcyjnych, a także obejrzeć dwie wystawy – multimedialną poświęconą przeszłości grodu i etnograficzną prezentowaną w budynku mieszkalnym ze schyłku XVIII w.
Russów
Skansen Etnograficzny w Russowie jest ulokowany w obrębie parku, przy dworku Marii Dąbrowskiej w Russowie. Prezentowane są w nim zabytki budownictwa ludowego związanego z regionem kaliskim. Trzy spośród sześciu przeniesionych obiektów tworzą zagrodę chłopską z końca XIX wieku. Pochodzą one z różnych podkaliskich miejscowości: podcieniowy wąsko frontowy dom z Takomyśli, stodoła dwusąsiekowa z drugiej poł. XIX w. z Godzisz Wielkich i obora z końca XIX w. ze Skrzatek.
Dom jest jednotraktowy z amfiladowym układem wnętrza : sień – izba – komora wyposażony w pełni w autentyczne zabytkowe sprzęty, narzędzia i ozdoby, odzwierciedlające warunki życia średniozamożnej rodziny chłopskiej z przełomu XIX i XX wieku
Stodoła, w której wnętrz można oglądać tradycyjne narzędzia i urządzenia rolnicze, związane z uprawą i sprzętem zbóż oraz roślin okopowych. Znajdują się tutaj też: wialnia, młockarnia oraz lada do rżnięcia sieczki na paszę dla zwierząt.
W oborze jedno z jej dwóch pomieszczeń urządzono jako pomieszczenie dla żywego inwentarza z wykorzystaniem autentycznych zabytków materialnej kultury związanej z hodowlą bydła, koni i drobiu. W 1993 r. przeniesiono z podkaliskiego Dobrzecza chatę mieszkalną wyrobnika z początku XIX w. Została ona umieszczona w zielnym ogródku otoczonym chruścianym płotkiem. Jej wyposażenie ukazuje tradycyjne zajęcia kobiety wiejskiej.
Dwa pozostałe budynki to spichlerze. Jeden z nich pochodzi z dawnej zagrody wybranieckiej w Russowie z drugiej połowy XVIII w. jest zarazem najstarszym przykładem dawnej architektury wiejskiej w skansenie. Drugi przywieziono z Kuźnicy Grabowskiej i stanowi przykład budownictwa folwarcznego.
Dworek, Izba Pamięci Marii Dąbrowskiej w Russowie
Dworek rodziny Marii Dąbrowskiej był jedynie zarządzany przez jej ojca, Józefa Szumskiego. Prawdziwi właściciele przebywali we Francji. Po śmierci pisarki M. Dąbrowskiej powstał pomysł utworzenia muzeum. Dworek odbudowano w 1971 r. i tam otwarto Izbę Pamięci M. Dąbrowskiej.
Zbiory muzeum obrazują pobyt Dąbrowskiej we wsi w latach 1889–1907. Jest w nim rekonstrukcja pokoju pisarki, pokój ojca Józefa Szumskiego, kuchnia dworska, salon, sypialnia) oraz jej związki z ziemią kaliską – fotografie, rękopisy, dokumenty osobiste.
Po długiej wędrówce śladami rodzimej historii naszej małej ojczyzny powrócili z bagażem wiedzy o naszych przodkach do domowych pieleszy.
MaŁa
Zdjęcia: Henryk Wojtoniak, Marian Lorenz
Wersja elektroniczna gazety
